Waarom BIM niet werkt…

BIM werkt niet. Tenminste, niet voor de eigenaar van het fysieke object. Om eens een voorbeeld te geven; de Vereniging van Eigenaren (VvE) van een nieuw appartementencomplex – een complex dat bij de bouw nota bene een prijs gewonnen heeft als beste BIM-project – wil graag de BIM-documentatie van het gebouw hebben en vraagt deze op bij de aannemer. Het verzoek wordt echter door de aannemer afgewezen en deze blijkt ook helemaal niet verplicht te zijn om gevraagde informatie te verstrekken… En zo kunnen de uiteindelijke eigenaren helemaal niet profiteren van het gebruik van de verzamelde data van hun eigen gebouw.

Door Jan Blaauboer

Het hiervoor gegeven voorbeeld is helaas geen fictief verhaal. Het is echt gebeurd en daarmee, wat mij betreft, wederom een bewijs dat de eigenaar/opdrachtgever of zijn/haar gemandateerde op zijn minst minimaal bij BIM moet worden betrokken, vanaf het allereerste begin. Beter zou het echter nog zijn als de eigenaar/opdrachtgever/gemandateerde de leiding neemt bij de totstandkoming van een BIM.

Circulair
Dat bouwinformatie essentieel is in deze moderne tijd, is wel duidelijk. De circulaire economie staat bijvoorbeeld momenteel hoog op de (politieke) agenda. Circulair bouwen vormt een belangrijk onderdeel hiervan. Maar hoe kun je circulair bouwen als de aannemer de BIM-data van jouw object niet hoeft te verstrekken? Alles opnieuw verzamelen en vastleggen kan natuurlijk wel, maar dat is veel extra (en totaal onnodig) werk.
De vraag is natuurlijk of het niet-overdragen van de gegevens de schuld is van de aannemer. Ik vind van niet. Als het bestek niet duidelijk omschrijft wat er, naast het te bouwen object, opgeleverd moet worden, is het uiteindelijk de schuld van de opdrachtgever/eigenaar als er niet vermeld is dat het BIM-model moet worden overgedragen. Uiteindelijk geldt: wie betaalt, bepaalt. En als ik, als opdrachtgever, nalaat het BIM-model te eisen, is dit een fout van mijn kant.

Verantwoording nemen
In het in de introductie van dit artikel genoemde voorbeeld wil de VvE de BIM-data hebben. Een goede zaak en het toont ook aan dat deze VvE het helemaal snapt. Het is alleen wel te laat en dat is weer niet per se de schuld van de VvE. Ik neem aan dat een ontwikkelaar dit appartementencomplex heeft laten bouwen en toen de appartementen is gaan verkopen. Deze ontwikkelaar had dus op dat moment moeten eisen dat de BIM-data mee zouden worden geleverd. Uiteraard heb ik geen idee waarom dit niet gedaan is, helaas wordt dit niet vermeld bij het verhaal. Ik kan dan ook slechts gissen: was de ontwikkelaar nog onbekend met het fenomeen BIM, vond hij de BIM-data simpelweg niet interessant of interesseerde het hem gewoon niet dat die gegevens nuttig zouden kunnen zijn voor de toekomstige eigenaren?
In alle gevallen is het wel laakbaar: in een circulaire economie moet iedere partij haar verantwoording nemen, ook voor zaken die voor hen wellicht niet direct interessant zijn, maar wel cruciaal zijn voor het circulair beheren van het object.

Economische macht
Ik vermoed dat de hiervoor omschreven gang van zaken binnen de particuliere woningbouw nog wel een tijd zo blijft. Bij utiliteitsbouw en in de GWW-sector lijkt mij het probleem makkelijker op te lossen. De opdrachtgevers zijn veelal grote organisaties die veel aanbesteden en daardoor dus economische macht kunnen uitoefenen, want – nogmaals – wie betaalt, bepaalt. Toch gebeurt het nog maar heel weinig dat er via deze weg druk wordt uitgeoefend. ‘Men’ verschuilt zich achter commissies, gebrek aan (open) standaarden, gebrek aan wet- en regelgeving. Met name overheidsinstanties zijn hier goed in. In mijn beleving wordt er veel over BIM in een circulaire economie gesproken en geschreven, maar wordt er maar weinig aan gedaan, althans door de eigenaren/opdrachtgevers.
De technologie is het struikelblok niet, voor de duidelijkheid. Er zijn voldoende standaarden, uitwisselformaten en wat dies meer zij om een en ander technisch mogelijk te maken. Het is ook, om maar eens een cliché te gebruiken, geen rocket science, dus het is onzin om dit als bezwaar op te werpen. Het gaat er vooral om dat opdrachtgevers/eigenaren willen en durven. Wellicht is dit laatste het grootste probleem en heerst er een gebrek aan durf. Ik bedoel dit zeker niet laatdunkend. Er is moed voor nodig werkwijzen van decennia te doorbreken. Er is moed voor nodig zaken anders te gaan doen dan iedereen.

Ondernemingsgeest
Moed is er altijd geweest in Nederland. Dit is het land van Lely, dit is het land van Leeghwater. De ondernemingsgeest en durf van deze heren is toch niet opeens verdwenen? De introductie van circulair bouwen, waar BIM onlosmakelijk bij hoort, is een reusachtig project, wellicht qua opzet groter dan de Deltawerken. Voor zover ik weet, wordt dit ook nog nergens ter wereld echt gedaan en er ligt hier dan ook een kans voor Nederland om hier leidend in te worden. Wie pakt deze kans op?

Jan Blaauboer is zelfstandig GeoBIM-adviseur.