Door Remco Takken
SynergieNL is een initiatief dat afstemming van werken in de openbare ruimte ondersteunt. Meestal gaat het om in de toekomst te plannen graafwerkzaamheden. Denk daarbij aan het vernieuwen van verouderde leidingen in een wijk of het verleggen van een tracé bij een grootschalige reconstructie. Deelnemende partijen delen de gebieden waar zij werkzaamheden willen uitvoeren, inclusief informatie zoals type werkzaamheden en uitvoeringsperiode. Dat kan een upload zijn, of een zelf ingetekende locatie. De geplande werken zijn voor alle partijen zichtbaar. Synergiegebieden, locaties waar samenwerking kansrijk is, komen overzichtelijk in beeld. Elk gebied krijgt bovendien een synergiescore. Deze score geeft aan hoe groot de kans is op een succesvolle samenwerking. Nadat er een voorstel op tafel ligt voor een gezamenlijk projectgebied, wordt er een kansenkaart gegenereerd. Op basis hiervan worden het objectgebied en de uitvoeringsperiode geregistreerd. Kan het ene project wat later starten en het andere project naar voren worden gehaald, dan zal de overlast voor omwonenden aanzienlijk verminderen. Tot slot worden de resultaten ontsloten.
Positionering
Om het belang van SynergieNL te ondersteunen, nodigde eigenaar/directeur Arnoud Drevijn tijdens een gebruikersdag een aantal betrokkenen uit die interessante inzichten deelden over werkzaamheden rondom kabels, leidingen en asset management bij gemeenten en netbeheerders. De gekozen locatie, Noord-Limburg, is niet toevallig. In het zuiden heeft SynergieNL reeds een behoorlijk verzorgingsgebied waar enkele nutsbedrijven en gemeenten al samenwerken binnen SynergieNL.
Hamid Majaiti van Tele-BS legt uit dat dat best bijzonder is. Hij schetst een situatie waar binnen gemeenten kabels en leidingen op dit moment nog geen prioriteit hebben. Er is weinig tot geen structurele interne afstemming tussen de verschillende gemeentelijke afdelingen en betrokken medewerkers. De externe afstemming met netbeheerders blijft in de meeste gevallen beperkt tot het operationele vlak. In naar schatting tussen de tien en vijftien procent is er geen beleid aanwezig, ongeveer een derde van de gemeenten beschikt over verouderd of ondeugdelijk beleid op het gebied van kabels en leidingen, aldus Majaiti. “Ongeveer tien procent van de betrokken medewerkers heeft kennis van en maakt gebruik van het aanwezige beleid.” Majaiti ziet in dat het geen vrolijk beeld is bij gemeenten. “Bij dit alles moet wel worden aangetekend dat de soms moeizame contacten met netbeheerders mede worden veroorzaakt door gebrekkige afstemming bij de netbeheerders zelf.” Dat betekent: veel onderliggende frustratie en onvrede over en weer, bijvoorbeeld over het herstel van straatwerk en verdichting van sleuven, een zorgenkindje van veel gemeenten. Netbeheerders klagen op hun beurt over gebrekkige knowhow en inzet van gemeentelijke medewerkers. Kort samengevat: men klaagt over de ander, maar helaas vaak zonder te zoeken naar een oplossing.
Bewustzijn
Majaiti ziet echter dat het bewustzijn bij beide partijen groeit. “De oplossing is: pro-actief werken.” Hij legt uit dat er eerst een ‘blauwdruk’ moet komen van de huidige situatie, waarna beleidsontwikkeling en implementatie van de ideeën kan plaatsvinden op het gebied van aanleg en onderhoud van kabels en leidingen. Majaiti brengt een duidelijk verschil aan tussen afdelingen op het operationeel niveau, het tactisch niveau (de middellange termijn) en het strategisch niveau (de lange termijn). “De mate van beïnvloeding neemt af naarmate men dichter bij de uitvoering komt”, aldus Majaiti. Natuurlijk moeten de juiste personen op de juiste posities zitten. Een coördinator kabels en leidingen houdt het interne overleg en de afstemming gaande over werken tussen de afdelingen voor beheer en onderhoud, het ingenieursbureau, grondzaken en ruimtelijke ordening. Deze pro-actieve regie kan vervolgens worden voortgezet in de samenwerking met de netbeheerders.
Langetermijnplanning bij gemeenten
Natuurlijk zijn er ook gemeenten die het voortouw nemen. Een voorbeeld daarvan zien we in het Limburgse Roermond. De onderhoudsplanning in Roermond sluit aan op de gemeentelijke beheer- en de planning & controlcyclus. Deze is gekoppeld aan de activiteiten van nutsbedrijven, aldus Godfried Fraters van de gemeente Roermond. De begroting heeft een horizon van vier jaar, de onderhoudsplanning kijkt, met behulp van SynergieNL, maar liefst tien jaar vooruit. Op kaartvisualisaties zijn de voor te bereiden, af te stemmen en te verwerken gebieden duidelijk te zien. Met deze insteek laat Fraters onder meer zien dat de samenwerking binnen SynergieNL voornamelijk bedoeld is voor de langere termijn en bijvoorbeeld niet voor het oplossen van problemen bij calamiteiten en ad-hocplanningen.
Enexis PrioTool
Hoe pakken netbeheerders hun kabel- en leidingenbeleid op? Ad Huijben van Enexis legt uit dat projecten rondom asset management, de energietransitie en de vervanging van gasleidingen anno 2017 veel baat hebben bij de PrioTool. In de Enexis PrioTool komt alle benodigde informatie samen, waarbij de bepaling van de resterende levensduur van leidingen natuurlijk een grote impact heeft. Huijben toont als concreet voorbeeld de werkstromen en jaarlijkse vervangingen rondom hoofd- en aansluitleidingen van het gasnet. Gas is een ‘eindige energiebron’, maar voorlopig nog hard nodig tijdens de energietransitie. Een van de doelen van Enexis is tevredenheid onder klanten en inwoners. Dat betekent dat men streeft naar minimale verstoringen door graafwerkzaamheden. Het tijdig maken van plannen voor de uitvoering en het anticiperen op ontwikkelingen bij gemeenten hoort daarbij. “Wij moeten alle operationele plannen kennen van lokale overheden voor zover ze impact hebben op de netten. Denk aan sloopplannen, de aanleg van windenergieparken en andere duurzame initiatieven. Vervolgens gaan we in overleg om te zien hoe de plannen van klanten, gemeenten en netbeheerders kunnen worden gecombineerd en gerealiseerd.”
Op data gestoelde beslissingen
SynergieNL is een jong initiatief dat totaal verschillende organisaties bij elkaar moet brengen. Het aanspreken en om de tafel krijgen van netbeheerders, gemeenten en andere lokale overheden is natuurlijk een behoorlijke uitdaging. Zo doet de telecom-glasvezelsector nauwelijks aan voorinvestering en langetermijnplanning van hun assets. Maar ook daar gaat de schep regelmatig de grond in, evenals bij waterschappen die nieuwe inzichten rondom duurzame waterkeringen omzetten in nieuw beleid waarbij wijzigingen in het kabel- en leidingennetwerk nodig zijn. De inzet van op operationele bedrijfskritische data gestoelde beslissingen van gemeenten en netbeheerders is natuurlijk een veelbelovend begin. In Zuid-Nederland heeft dat al geleid tot een reductie van overlegtijd in de voorbereiding en verwerking van de planning van werken in de openbare ruimte.
