Monitoring kolken biedt voordelen voor beheer en onderhoud
Een datagedreven kolk die zelf de vullingsgraad aangeeft zodat hij tijdig geleegd kan worden. Het havengebied van Rotterdam heeft 16 kolken als proef in het areaal laten installeren. Aannemingsmaatschappij Van Gelder, leverancier Wavin en het Havenbedrijf Rotterdam werken samen aan deze pilot waarbij kolken van sensoren worden voorzien, zodat de vullingsgraad ervan op afstand in te zien is.
Door Lambert-Jan Koops
Dat Van Gelder en het Havenbedrijf samen optrekken in het pilotproject zal geen verbazing wekken. Infrabouwer Van Gelder en het Havenbedrijf zijn al enige tijd aan elkaar verbonden met een samenwerkingsovereenkomst om de innovatiekracht te versterken. Van Gelder zorgt daarbij voor het onderhoud in de openbare ruimten van het Rotterdamse haven- en industriegebied. De aannemer is binnen het havengebied verantwoordelijk voor het zogenoemde ‘onderhoudscontract grijs’ én voor het beheer en onderhoud van de openbare verlichting. Binnen dit raamwerk van afspraken reinigt de aannemer jaarlijks zo’n 13 duizend kolken.
Dat ook Wavin betrokken is bij de pilot is geen verrassing, aangezien dit bedrijf al een tijd een samenwerkingspartner is van Van Gelder. Marcel Jongedijk, directeur open innovation & new ventures bij de Wavin Group, vertelt hoe het bedrijf betrokken raakte bij het pilotproject: “Vorig jaar stelden Van Gelder en het Havenbedrijf zichzelf de vraag hoe ze het beheer van de infrastructuur in het havengebied
zouden kunnen verbeteren en tegelijkertijd overlast door bijvoorbeeld regenwater zouden kunnen voorkomen. Omdat ze gehoord hadden dat wij al bezig waren met de ontwikkeling van een slimme straatkolk, kwam Van Gelder eens informeren wat de status daarvan was. We hadden daarvoor namelijk ook al eens met dit bedrijf samengewerkt aan de ontwikkeling van een makkelijk te installeren straatkolk en dat had goede resultaten opgeleverd voor alle betrokkenen, dus dat was een logisch voorstel. Helaas was de slimme straatkolk waar ze over gehoord hadden een studentenopdracht die binnen ons bedrijf was uitgevoerd en hadden we nog niks panklaar beschikbaar, zodat het even duurde voor we een product hadden dat geschikt was voor een pilot. Niet dat dit heel veel tijd in beslag nam, overigens: na het eerste contact hierover in maart 2020, konden we in september al de eerste slimme kolk installeren.”
Onderhoudsprogramma
Voor het Havenbedrijf is de wens om eens te kijken naar de voordelen van intelligente kolken vooral ontstaan uit de gedachte dat het beheer en onderhoud van de infrastructuur in het Havengebied efficiënter zou moeten kunnen. Olaf Rienks, asset manager infrastructuur bij het Havenbedrijf Rotterdam, licht toe: “We hebben van oudsher een vast onderhoudsprogramma waarbij alle kolken in het havengebied periodiek worden gecontroleerd en leeggezogen. Dat is op zichzelf wel een normale manier van werken, maar het kan voorkomen dat daarbij kolken bezocht worden die nog niet vervuild zijn. Met de informatie over de vullingsgraad van een specifieke kolk kunnen we maatwerk maken van het onderhoud en onze middelen veel efficiënter inzetten.”
Een extra voordeel van de intelligente kolken is dat hiermee ook de vervuilingsfactoren in kaart te brengen zijn. “Sommige kolken lijken heel erg op elkaar, maar lopen toch op een ander tempo vol. Het is natuurlijk heel interessant om te weten waar dat precies aan ligt. We hebben daar natuurlijk al wel een beeld van, maar met de gedetailleerde data verwachten we dat nog behoorlijk te kunnen verbeteren. Dat is echter wel een doel voor de middellange termijn, want het werken met sensoren, het ontsluiten van data en het optimaliseren van ons onderhoudsbeleid op basis van die data is voor ons ook nieuw en we moeten dus ook tijd nemen om te leren hoe we dat het beste kunnen doen”, vertelt Rienks. Jongedijk vult zijn pilotgenoot aan door op te merken dat de winst van het project niet alleen in verbeterde efficiency en extra inzicht zit. “Ook zijn er verschillende secundaire voordelen bij het gebruik van intelligente kolken, bijvoorbeeld omdat de toegankelijkheid en veiligheid van de haven daarmee verbetert. Een servicevoertuig blokkeert de infrastructuur en dat betekent oponthoud voor de andere weggebruikers. Ook ontstaat er minder risico dat er water op de weg blijft staan, dankzij het gedifferentieerde onderhoud kan de verstopping van kolken worden voorkomen, iets wat de veiligheid voor de weggebruikers verbetert. De kern van het project is dan ook dat de beschikbare middelen hiermee effectiever in te zetten zijn.”
Intelligent vs conventioneel
Voor het pilotproject zijn 16 intelligente kolken geplaatst in het havengebied, vier clusters van vier kolken verdeeld over twee schone en twee vuile gebieden. Tijdens het project zullen niet alleen de intelligente kolken worden gemonitord, maar ook de kolken eromheen. Rienks: “Naast de data van de intelligente kolken, zijn we ook heel benieuwd naar de manier waarop de intelligente en conventionele kolken zich met elkaar verhouden. Als we weten hoe die relatie is, kunnen we namelijk bepalen hoeveel slimme kolken we in totaal moeten plaatsen in het havengebied om een goede dekking te hebben.”
Voor de uiteindelijke verdeling van de intelligente kolken over het havengebied wordt overigens niet alleen gekeken naar de dekking, merkt Jongedijk op. “Het is natuurlijk belangrijk om zicht te kunnen hebben op het hele havengebied, maar het risicoprofiel van de verschillende gebieden speelt ook een rol bij de plaatsing van de intelligente kolken. Op sommige plekken zou een verstopte kolk hooguit een paar natte sokken tot gevolg hebben, op andere zou het de vertraging van het lossen of laden van een schip kunnen veroorzaken, met alle financiële gevolgen van dien. Logischerwijs zullen er in kwetsbare gebieden dan ook meer intelligente kolken komen dan dat er nodig zijn voor de dekking, omdat die investering zichzelf makkelijk terugverdient door het terugdringen van de overlast op die plekken.”
Fysieke inspectie
Binnen de Rotterdamse haven is Van Gelder via het prestatiegerichte onderhoudscontract niet alleen verantwoordelijk voor het plaatsen en onderhouden van de kolken. Van Gelder is ook zelf verantwoordelijk voor het ontwikkelen en verbeteren van de service. Martijn Zeeman, technisch manager bij Van Gelder, legt uit hoe de werkzaamheden binnen het pilotproject zijn verdeeld: “We voeren elke maand een fysieke inspectie uit van de intelligente kolken, om te controleren of de status ook overeenkomt met de data die zijn doorgegeven. Vervolgens communiceren we de data weer met Wavin, zodat zij de feedback kunnen verwerken. Daarbij zijn we in de paar maanden dat we onderweg zijn overigens nog geen schokkende dingen tegengekomen. We zien al wel langzaam verschillen ontstaan tussen de kolken, maar dat loopt zoals verwacht. Overigens duurt het wel even voor een kolk vol zit, dus het is een goede zaak dat we de tijd nemen voor deze pilot. Zeker ook omdat we graag de seizoensinvloeden in kaart willen brengen, is een jaar een mooie lengte.”
Voor Jongedijk en zijn collega´s is deze pilot van grote waarde, omdat dit de ruimte geeft om de intelligente kolk door te ontwikkelen op basis van werkelijke omstandigheden en klantfeedback. “Het biedt ons de tijd om de achterliggende techniek te finetunen en te controleren. Ook willen we eventuele gebruikerswensen van Van Gelder en het Havenbedrijf graag doorvoeren, mochten zij tegen praktische problemen aanlopen. Voor dat deel geldt ook echt dat we leren door het te doen. Zo kregen we tijdens het installeren van de kolken al direct nuttige praktijkfeedback van de mensen in het veld over dingen waar we zelf niet aan gedacht hadden. Zo voegen we allemaal onze ideeën en kennis toe aan het project en maken we het samen beter.”
Overkoepelend sensorplan
Het pilotproject voor de slimme kolken draait inmiddels op volle toeren en de verwachting is dat het project de investering zeker waard zal zijn. Omdat het gebruik van sensoren zo’n grote belofte inhoudt, kijkt het Havenbedrijf inmiddels ook naar andere manieren om hier gebruik van te maken. Tim de Zwart, asset manager bij het Havenbedrijf Rotterdam, vertelt hierover. “Momenteel werkt het Havenbedrijf aan een overkoepelend sensorplan, waarbij voor elke afdeling wordt geïnventariseerd op welke manier sensoren een bijdrage kunnen leveren aan de werkzaamheden. Tegelijkertijd werken we ook al concrete toepassingen uit, zoals het gebruik van sensoren in afvalcontainers. Het gebruik zal daarbij enigszins vergelijkbaar zijn met het gebruik van sensoren bij de kolken, omdat de sensoren bijhouden hoe vol de containers zitten en we op basis daarvan de lediging willen bijsturen.”
Waar het sensorplan voor de afvalcontainers dus in het verlengde ligt van het plan voor de kolken, daar zijn er ook totaal andere ideeën voor het gebruik van sensoren, zoals bijvoorbeeld de proef met slimme bolders laat zien. Bolders zijn meerpalen, die typische lage metalen paddenstoelachtige palen aan de kade, waar een schip door middel van een kabel aan kan worden vastgelegd. Omdat schepen steeds groter worden, is het voor de veiligheid erg belangrijk om te weten of de bolders en ook de kademuur de krachten nog wel aankunnen wanneer een schip aanmeert. Om die krachten te kunnen meten, wordt er nu een proef gedraaid met slimme bolders die kunnen meten hoe hard eraan wordt getrokken en naar welke kant.
“Er zijn nog mogelijkheden genoeg voor het verder verbeteren van de manier waarop we als havenbedrijf omgaan met onze assets,” stelt Rienks ten slotte, “zowel op het gebied van beheer als voor de inzet bij projecten. Door te investeren in sensortechnologie kunnen we veiliger, effectiever en ook duurzamer ons werk doen en pilotprojecten zoals de intelligente kolken zijn duidelijk stappen in de goede richting.
