Drie projecten nader bekeken
In Dordrecht zit een team dat in hart en nieren BIM’t. Powered by EGM (PbE) modelleert de ontwerpen van het eigen architectenbureau, maar evenzo in opdracht van aannemers, ontwikkelaars en collega-architectenbureaus. De kennis, kunde en ervaring wordt al ruim tien jaar opgebouwd. Innovatieve toepassingen, slimme ideeën, maar ook ‘gewoon’ snel en goed modelleren, is waar het team plezier uit haalt. In dit artikel een (verdere) kennismaking met enkele lopende projecten en de ontwikkeling van generative design bij PbE.
Door Vincent Ketting en Edwin van de Velde
In opdracht van de Stichting Droom & Daad werkt PbE sinds het VO (Voorlopig Ontwerp) in 2018, als uitwerkend architect aan de renovatie van de Fenixloods op Katendrecht in Rotterdam. Een bijzondere samenwerking met MAD architects uit China als ontwerper van de ‘Tornado’, een volledig in RVS ontwikkelde toe- en opgang naar het bovendaks uitzichtpunt op het gebouw, en het Rotterdamse Bureau Polderman als restauratiearchitect voor de restauratie van de voormalige loods. De complexiteit van met name de engineering van de Tornado, resulteert in een volledige BIM-samenwerking van zowel ontwerpende, engineerende als uitvoerende partijen.
Als bouwkundig coördinator en BIM-manager coördineert PbE alle 3D-modellen, wat resulteert in een technisch gecoördineerd 3D-model, volledig geïntegreerd en passend in de bestaande Fenixloods II.
Met name de hoeveelheid modellerende partijen en de diversiteit van de verschillende modelleerpakketten, maken het tot een interessante BIM-samenwerking. Zo werken PbE, hoofdconstructeur IMd en Bosman Installatietechniek in Revit, terwijl architect MAD en uitwerkende partij CSM de complexe vormen van de Tornado in Rhino in combinatie met Grashopper uitwerken. Het constructieve model van de Tornado wordt door CSM in Tekla uitgewerkt. PbE managet en coördineert alle aspectmodellen op basis van uitwisseling in IFC en met behulp van BIMcollab ZOOM waarin clashdetectie en modelcontroles worden uitgevoerd. In 2020 is gestart met de renovatie.
Het eindresultaat biedt onderdak aan het Landverhuizersmuseum en diverse commerciële voorzieningen, de Tornado vormt het centrale hart van het complex.
Tripolis Park
Tripolis omvat de renovatie en nieuwbouw van een kantorencomplex (circa 65 duizend vierkante meter BVO) aan de Zuidas in Amsterdam naar ontwerp van MVRDV. PbE werkt in opdracht van Flow Real Estate al sinds het VO als uitwerkend architect aan de bouwkundige uitwerking en technische ondersteuning van het project. In de DO-fase (Definitief Ontwerp) heeft PbE de architect ondersteund met het bouwen van het 3D-model voor de aanvraag van de omgevingsvergunning. Vanaf het Technisch Ontwerp heeft PbE het model overgenomen en verder uitgewerkt tot een Uitvoeringsgereed Ontwerpmodel. Dit 3D-model wordt door bouwkundig aannemer G&S Bouw gebruikt voor zowel werkvoorbereiding als bouwuitvoering.
Vanuit de volledig met installaties (door Bosman gemodelleerd) en constructie (VRI) gecoördineerde modellen, zijn door PbE ook de voor uitvoering geschikte werktekeningen en details vervaardigd. Alle aspectmodellen zijn gedurende alle fasen in eenzelfde bouwteamcombinatie uitgewerkt. Het resultaat is een zeer efficiënt geheel van met en op elkaar gecoördineerde en afgestemde 3D-modellen.
Op dit moment bevindt het project zich in de realisatiefase en gedurende de bouw blijft PbE verantwoordelijk voor up-to-date houden van het 3D-model. Dat gebeurt in Revit in het model dat al sinds de ontwerpfasen compleet voldoet aan de BIM basis ILS en daarmee alle ontwerpende en uitvoerende partijen voorziet van een gestructureerd opgebouwd model. De modelcontroles via IFC vinden plaats via zowel Solibri als BIMcollab ZOOM.
Politiedistrictskantoor
In Middelburg komt het nieuwe Districtskantoor Walcheren naar ontwerp van EGM architecten. Het kantoor wordt de thuisbasis voor basisteam Walcheren en diverse onderdelen van de Districtsrecherche en de Dienst Regionale Recherche Zeeland – West Brabant. In het Total Engineering-team werkt EGM samen met Valstar Simonis, Wolf Dikken en Aronsohn.
In het BIM-model heeft EGM 3D-lijnen ingezet, een innovatie die binnen het kantoor is ontwikkeld. De volumelijnen zijn als 3D-object in het model geplaatst en bevatten ruimtelijke informatie die daardoor duidelijk, makkelijk en snel toegankelijk is voor alle ontwerppartners.
Eén van de drie volumelijnen die op deze wijze is opgenomen, is de brandscheiding. Het op deze wijze tekenen van grenzen, en dus overgangen, heeft als voordeel dat ze in de doorsnede zichtbaar zijn en clashes makkelijker uitgevoerd kunnen worden. Aanraking met de begrenzing maken duidelijk dat een oplossing aangebracht moet worden, bijvoorbeeld het opnemen van brandkleppen. Een tweede volumelijn bevat de informatie met betrekking tot weerstandsklasse, zowel van de buitengevel als ook de verschillende werkgebieden binnen. In het gebouw bevinden zich vele verschillende klassen door de variëteit in gebruik. Te denken valt hierbij onder meer aan het publiek toegankelijke deel, de reguliere kantoorwerkplekken, verhoorkamers, ophoudcellen en het laboratorium. Een derde lijn bevat de akoestische eisen. Per type grens is zo in één oogopslag duidelijk welk type kozijn en wand en welke aansluiting noodzakelijk is.
Eenduidige en snelle herkenbaarheid van eisen is een groot voordeel waardoor duidelijkheid voor bouwkundige, installatie- en ontwerppartijen gegarandeerd is. EGM heeft de innovatie inmiddels opgenomen in de standaard werkwijze bij alle projecten.
Generative design
De term generative design, parametrisch ontwerpen en computational design worden steeds vaker gebruik. In de basis betekent het dat de computer de ontwerper helpt bij het maken van een ontwerp. Een computer kan zo een ontwerp of beslissing uiteraard niet zelf maken en maakt voor zijn output gebruik van kennis. Deze kennis wordt gebundeld in een algoritme. Hoe beter het algoritme aansluit op de vraag van een ontwerper, hoe beter de uitkomst van de computer.
Maar wat doen we ermee? Door gebruik te maken van deze technieken is een ontwerper veel sneller in staat om alternatieven te maken en te bekijken. Een ontwerp hoeft immers niet opnieuw gemaakt te worden, maar alleen de input van het script hoeft aangepast te worden. Deze aanpassing wordt vervolgens doorgerekend door de computer en de uitvoer verschijnt op het scherm. De impact van een ontwerpbeslissing wordt direct zichtbaar en ook andere consequenties kunnen direct worden doorgerekend. In de toekomst kan dit ontwerp direct worden doorgestuurd naar de fabriek voor fabricage. Nu nog toekomstmuziek, maar over een paar jaar rolt een gebouw uit de printer.
Moeten we ons zorgen gaan maken over de rol van de architect? Gaat de computer het ontwerp bedenken, maken en vervolgens laten produceren?! Het antwoord is nee: de rol van de architect blijft!
Laten we ons vergelijken met een dirigent. Deze staat voor een orkest en geeft aanwijzingen aan de verschillende instrumenten. Door deze aanwijzingen speelt het orkest samen op een prachtige manier. Generative design is het nieuwste instrument in ons orkest. De dirigent is nog steeds nodig om het orkest goed te laten klinken. Om het maximale uit dit nieuwe instrument te halen, is de dirigent wel onmisbaar.
De rol van de architect wordt door de komst van deze nieuwe technieken belangrijker. Het goed inzetten van de juiste tools op het juiste moment maakt een goed ontwerp nog beter.
Vincent Ketting is partner bij EGM architecten en Powered by EGM. Edwin van de Velde is senior communicatieadviseur bij EGM architecten en Powered by EGM. Voor meer informatie, zie
