Smart cities vragen om goed toepasbare standaarden
Veel gemeenten werken aan smart-cityprogramma’s. Vaak wordt daarbij ook gekeken naar smart-cityplatforms als open dataplatforms voor organisatieoverstijgende informatiediensten in steden. Bij de NEN is onlangs de Nederlandse Praktijkrichtlijn Open Urban Platforms (NPR 8284:2020 nl) verschenen als eerste Nederlandse standaard voor dit fenomeen. Het is geschreven door een groep experts van gemeenten, kennisinstellingen en bedrijfsleven. BIGnieuws sprak hierover met Maarten Welmers, co-voorzitter van de werkgroep Open Urban Platforms van de normcommissie over smart cities bij de NEN.
Door de redactie
Heel veel steden werken aan smart-cityprogramma’s met bijvoorbeeld sensoren, slimme lantaarnpalen of smart parking. Met de digitalisering van diensten in de stad (zowel vanuit de overheid, als ook privaat) ontstaan nieuwe kansen en uitdagingen rondom het optimaal gebruiken van data door verschillende gebruikers, interoperabiliteit van oplossingen, transparantie van dienstenplatforms, en de governance daaromheen. Met andere woorden: hoe is het mogelijk om ervoor te zorgen dat data onafhankelijk van specifieke oplossingen of leveranciers toegankelijk zijn en, indien wenselijk, breed beschikbaar zijn voor verschillende diensten? De NPR Open Urban Platforms beschrijft hoe steden een nieuwe digitale infrastructuur kunnen vormgeven die daarvoor zorgt. Vanuit het European Innovation Partnership en de Duitse Industrie Normen (DIN) zijn eerdere initiatieven tot standaardisatie genomen, maar deze zijn vooral technisch van aard gebleken. De NPR voegt daar nu praktische handvatten over governance, exploitatiemodellen, een verdieping op interoperabiliteit en praktijkervaringen aan toe.
Norm belangrijk voor toekomst
Urban Platforms als concept is volop in ontwikkeling. Dat betekent dat iedereen nog lerende is. Voor wat betreft interoperabiliteit is al veel gestandaardiseerd door allerlei technische commissies. Voor wat betreft de rol die lokale overheden kunnen pakken, hoe governance tussen stakeholders georganiseerd kan worden, en wat een levensvatbaar exploitatiemodel is, is veel minder bekend. Veel gemeenten werken aan smart-cityprojecten, maar niet overal is kennis en expertise over alle facetten van Urban Platforms aanwezig. De Praktijkrichtlijn Open Urban Platforms kan als referentie dienen bij planvorming. Daarnaast is een aantal innovatieve cases opgenomen uit diverse projecten die al in Nederland zijn gerealiseerd.
Totstandkoming
Welmers legt uit hoe de Praktijkrichtlijn Open Urban Platforms tot stand is gekomen: “Afgelopen anderhalf jaar hebben we met een groep experts van gemeenten, kennisinstellingen en bedrijven gewerkt aan deze praktijkrichtlijn. Daarbij is gekeken naar internationale standaardisatie, maar ook naar reeds gerealiseerde urban platform (innovatie)projecten die afgelopen jaren in Nederland zijn vormgegeven, zoals in Utrecht, Eindhoven, Rotterdam, Enschede en Zwolle. Daarbij is een praktijkrichtlijn tot stand gekomen met de lessons learned van deze steden, aangevuld met hoe governance vorm te geven, verschillende soorten exploitatiemodellen, en do’s en don’ts voor startende gemeenten. Daarna heeft een uitgebreide consultatie plaatsgevonden, online en offline in drie bijeenkomsten in Utrecht, Eindhoven en Zwolle. De conceptpraktijkrichtlijn die daaruit is voortgekomen, is meegenomen in de aanbesteding van het smart-cityplatform voor de gemeente Hilversum. En feedback uit dat proces is ook meegenomen in de definitieve NPR. Daarmee heeft er dus al direct een eerste validatie van de NPR plaatsgevonden.”
Open standaarden
De essentie van smart cities is samenwerken door data delen, te analyseren en daarmee tot beter inzicht of slimmere, innovatieve diensten te komen. Dat vraagt in zijn aard om goede, toepasbare standaarden, die ook verder gaan dan puur technologie. Aangezien Welmers business developer is bij Esri Nederland kan hij ook iets zeggen over de manier waarop dit bedrijf de daad bij het woord voegt op dit gebied. “Esri is met haar location-intelligenceplatform ArcGIS volledig toegewijd aan het werken met open standaarden. Dat kan ook niet anders: als je in alle industrieën een breed scala aan datatypes moet kunnen integreren en breed toepasbaar moet maken door en over ketens heen, moet je toegewijd zijn aan integratie, openheid en onafhankelijkheid. Naast een open platform architectuur, waarbij Esri overigens per definitie nooit eigenaar is van de data, stelt Esri ook open API’s en SDK’s beschikbaar waarmee developers zelf aan de slag kunnen.” Als voorbeeld van de mogelijkheid die open standaarden bieden, noemt Welmers de gemeente Hilversum. “De gemeente vroeg een open smart-cityplatform. Atos heeft MyCity ontwikkeld op basis van het Europese Open Source IoT Platform FiWare. Dat hebben we geïntegreerd met ArcGIS, waardoor we de kracht van open source IoT koppelen aan de flexibiliteit en de data-integratie, analyse en visualisatiekracht van ArcGIS. Daardoor kunnen we snel, open en flexibel data verwerken en eenvoudig gestandaardiseerde applicaties ontwikkelen voor tal van processen. Daarmee ontstaat een dataplatform dat IoT koppelt aan de onderscheidende kracht van geografie. Een geïntegreerde oplossing die inzicht geeft in wat waar gebeurt in de stad. De stad blijft toch een geografische eenheid…”
Ervaringen uit de praktijk
Met de opzet waar de gemeente Hilversum voor heeft gekozen, is volgens Welmers de smart-citybenadering van de stad toekomstbestendig. “Het is weliswaar de eerste keer dat een integraal platform als dit is uitgerold in een open ecosysteem, maar er is van tevoren duidelijk goed nagedacht over de toekomst. Het project voldoet dan ook aan de NEN-richtlijnen voor Open Urban Platforms, oftewel NPR-OUP’s en dat juich ik van harte toe. Niet alleen omdat ik zelf nauw betrokken ben bij de ontwikkeling van deze standaard, maar vooral omdat die voortborduurt op eerdere aanzetten tot standaardisatie vanuit het European Innovation Partnerschip Smart Cities & Communities en het DIN SPEC 91357 uit 2017 met de naam ‘Reference Architecture Model Open Urban Platform’. Met inzet van expert Nederlandse steden, kennisinstellingen en bedrijven die zich met smart cities bezighouden, zijn voornoemde standaarden op basis van ervaringen verder uitgewerkt en praktisch toepasbaar gemaakt. Daarmee is de NPR-OUP’s dus volledig toegesneden op onze nationale situatie en biedt deze het juiste houvast voor smart cities van nu en van de toekomst.”