Branchebreed initiatief voor materiaalbenaming
NAA.K.T. is een branchebreed initiatief voor materiaalbenaming, en is de afkorting van NAAm_Kenmerk_Toepassing: de drie stappen waarmee de essentie van een bouwmateriaal op een makkelijke en software-onafhankelijke manier vast te leggen is. Deze standaard moet eenduidigheid brengen in het BIM-landschap, zodat diverse programma’s eenvoudig materialen kunnen herkennen. BIGnieuws sprak met de initiatiefnemers.
Door Lambert-Jan Koops
Menno Mekes, informatie modelbouwer bij Arons en Gelauff architecten, weet de motivatie voor de ontwikkeling van NAA.K.T. met één woord samen te vatten: frustratie. “Als medewerker van een architectenbureau liep ik eigenlijk constant tegen het probleem aan dat iedereen volgens een eigen methode de materialen binnen een project omschrijft. De een zet puntjes tussen de woorden, de ander koppeltekens, sommige mensen gebruiken hoofdletters bij hun materialen en anderen weer niet. Daarbij is het vaak voor een menselijke gebruiker wel duidelijk wat voor materiaal er wordt bedoeld, maar voor computers is er geen touw aan vast te knopen en dat zorgt weer voor automatiseringsproblemen. Toen ik het LinkedIn-bericht zag van Pim van Meer Redert waarin hij aangaf dat hij het helemaal zat was en dat er een oplossing moest komen, was ik dan ook direct enthousiast: het leek me meteen dat dit een ontwikkeling zou zijn die we nodig hebben om de ontwerp-, ontwikkel-, bouw- en vastgoedwereld verder te kunnen helpen.”
Van Meer Redert merkt op dat tot zijn grote vreugde Mekes niet de enige was die direct positief reageerde op zijn oproep. “Ik had een aantal mensen al getagd in mijn bericht, waarvan ik verwachtte dat ze er net zo over zouden denken als ik en dat bleek ook het geval. In no-time wisten we zo dan ook een team te vormen van specialisten die elk vanuit hun eigen vakgebied input konden geven. Zelf ligt mijn passie bij datagedreven discussies en heb ik behoefte aan eenduidigheid omdat daarmee de achterliggende automatisering te verbeteren is. Het was me daarbij duidelijk dat deze eenduidigheid niet verkregen kan worden met de al bestaande NL-SfB-codering voor elementen, omdat deze niet alle vragen van de verschillende stakeholders in bouw- en vastgoedprojecten kan beantwoorden. Vandaar dat ik graag wilde aansturen op een nieuwe standaard, eentje waarmee voor iedereen de juiste informatie op een laagdrempelige manier toegankelijk zou worden.”
Algemene standaard
De eis dat een nieuwe standaard voor iedereen bruikbaar moest zijn, sloot ook aan bij de visie van Arjan Peeters van BIMnerd. “Er waren wel al initiatieven, maar die waren dan weer beperkt tot specifieke gebruikersgroepen. Zo is voor de Nederlandse Revit Standaard, de NLRS, een voorstel gedaan voor materiaalbenaming, maar die was natuurlijk alleen geschikt voor Revit-gebruikers en in mijn ogen ook nog eens veel te technisch. Met ons initiatief pakken we die beide zaken aan, door een algemene standaard te introduceren die namen gebruikt zoals alle partijen die al kennen. Dus geen coderingen of formules, maar materiaalnamen zoals die op de bouw worden gebruikt. Wat dat betreft hebben we echt ons best gedaan om te kiezen voor een menselijke manier om zaken vast te leggen.”
Marijn Emanuel is als senior adviseur duurzaamheid bij Stichting W/E adviseurs en medewerker bij Madaster Foundation betrokken bij het NAA.K.T.-initiatief. Hij voegt toe dat ook hij de algemene bruikbaarheid en de laagdrempeligheid van de nieuwe materiaalbenaming een groot pluspunt vindt. “We proberen echt iets te creëren wat aansluit bij de dagelijkse praktijk en willen voorkomen dat iedereen weer een theoretisch kader door de strot wordt geduwd. Dat laatste heeft de laatste tien à twintig jaar niet goed gewerkt in Nederland, dus het is echt goed dat we een andere benadering proberen.”
Met betrekking tot de transitie naar de circulaire bouw merkt Emanuel op dat deze overgang eigenlijk centraal staat bij NAA.K.T.. “Bij circulariteit draait het uiteindelijk om registratie en daar kan NAA.K.T. een goede bijdrage aan leveren. Voorheen draaide alles in de bouw eigenlijk altijd om het opleveren van een object, en dan kreeg de nieuwe eigenaar de gelukwensen en ging iedereen weer wat voor zichzelf doen. Bij circulaire bouw staat de borging van informatie echter centraal en dient die door de hele keten heen te worden bewaakt, vandaar dat die eenduidigheid ook zo belangrijk is, net als de aansluiting op de praktijk. Ik denk dan ook dat deze manier van materiaalbenaming echt een stap in de goede richting is naar een volledig circulaire bouw.”
De indeling
In de BIM basis ILS staan uitgangspunten voor materiaalbenaming en NAA.K.T. is een manier om tot eenduidige materiaalbenaming te komen. Het idee daarbij is dat binnen IFC bij de entiteit IfcMaterial de eerste drie posities gereserveerd zijn voor de begrippen naam, kenmerk en de toepassing, en waarbij gebruikers zelf nog informatie op positie vier en verder kunnen plakken als ze dat willen.
Het Naam-deel van NAA.K.T. is afkomstig uit de beknopte lijst van de materiaalgroepen die in het ontwerp-, ontwikkel-, bouw- en vastgoedveld worden toegepast, zoals beton, hout en metaal. Daarnaast zijn er om praktische redenen nog twee namen beschikbaar die geen materiaal zijn, namelijk ‘isolatie’ en ‘samengesteld’.
Het kenmerk-gedeelte van NAA.K.T. is de roepnaam van het materiaal dat is toegepast, bijvoorbeeld baksteen, multiplex of rvs. Deze lijst van namen is veruit het langste binnen het NAA.K.T.-stelsel en wordt ook nog aangevuld. De afspraken over de notatie zijn daarbij eenvoudig: alles in enkelvoud en met kleine letters, ook de kunststoffen. Afkortingen staan er zonder puntjes en de taal is die van de bouwketen.
Op de derde positie van NAA.K.T. staat de toepassing. Deze lijst zal ook nog verder worden aangevuld, maar is voor veel projecten al compleet genoeg. Hier kan de gebruiker bijvoorbeeld kiezen voor de omschrijving element, blok, plaat of profiel. Het is ook hier weer de bedoeling dat het niet te ingewikkeld wordt en dat er daarnaast geen dubbele termen worden gebruikt. Plaatmateriaal of materialenplaat is bijvoorbeeld gewoon een plaat en omdat een dakpan ook aan een gevel te hangen is, krijgt deze de toepassingsaanduiding pan en niet dakpan. Het element waaraan dit materiaal hangt zegt immers al wat het is.
Werkbaarheid voorop
Alhoewel de indeling van de NAA.K.T.-standaard niet helemaal eenduidig is, zijn alle keuzes duidelijk verdedigd door de initiatiefnemers, die telkens praktische toepassing voorrang gaven voor theoretische juistheid. “Het gaat om de werkbaarheid”, stelt Van Meer Redert nog maar eens. “In het geval van isolatie kan iemand bijvoorbeeld wel stellen dat het eigenlijk geen materiaalnaam is, maar in het geval van bijvoorbeeld resolschuim heeft het niet zo veel zin om te zeggen dat dit kunststof is, aangezien het in de praktijk alleen wordt toegepast als isolatiemateriaal. Daarom is dit binnen NAA.K.T. een kenmerk van isolatie en niet van kunststof.”
De indeling van NAA.K.T. staat dus vast, het was tenslotte een analyse van een zeer grote hoeveelheid projecten van de verschillende stakeholders, maar dat betekent niet dat het project al afgerond is. “Integendeel,” zegt Peeters. “We hebben momenteel tools ontwikkeld voor verschillende pakketten, zodat NA.A.K.T. hierin direct toe te passen is, maar het zou een goede zaak zijn als er extra tools bij komen. Ik wil iedereen die hier een bijdrage aan zou kunnen leveren dan ook oproepen om zich bij ons aan te sluiten.”
