Het nieuwe Geoportaal van de provincie Overijssel is toegankelijker geworden. Metadata in ‘gewonemensentaal’ en een duidelijke opzet van de homepage dragen bij aan het laagdrempelige karakter van het portaal, waarin zowel ruwe geodatabestanden, services als kant-en-klare pdf’s kunnen worden opgezocht.
Door Remco Takken
Het Geoportaal van de provincie Overijssel bevat datasets en beschrijvingen, metadata, van datasets die worden gebruikt door de provincie om het beleid te ondersteunen. Nieuw zijn onder meer de snelle services met handige doorverwijzingen naar de achterliggende datalagen. Deze beschrijvingen hebben een sterk verbeterde weergave ten opzichte van de vorige versie. De indeling sluit nu beter aan bij de wensen van gebruikers. Beschrijvingen van attributen worden niet meer weggelaten, maar zijn juist uniform beschreven bij de details in de metadata. De aanwezige geodatasets en services worden gebruikt om kaarten van te maken of om analyses mee uit te voeren. Downloaden van al dit materiaal is stabiel en er is keuze uit de vijf meest gebruikte formaten. Shape-files, GML 2.1, GML 3.2, KML of DXF’s verschijnen als ZIP in je eigen mailbox.
Datasets, services en pdf’s
Een groot aantal datasets wordt vrij beschikbaar gesteld, zodat ook anderen ervan gebruik kunnen maken. Momenteel gaat het om 649 geodatasets (GIS-bestanden), 78 services (WMS en WFS) en 213 pdf’s. Een eenvoudige viewer toont aan de belangstellende waar het om gaat. Naast GIS-bestanden en services vind je ook ‘statische’ kaarten in het Geoportaal. Het betreft thematische kaarten, meestal pdf’s, die gemaakt zijn op basis van de aanwezige bestanden en services. Deze kaarten werden en worden speciaal gemaakt voor diverse communicatie-doeleinden. Een pdf is eenvoudig voor iedereen te openen met een pdf-reader. Deze statische kaarten zijn gemakkelijker vindbaar gemaakt.
Vernieuwingsslag
De provincie beschikte al langer over een geoportaal, maar koos ongeveer anderhalf jaar geleden voor een grootscheepse vernieuwingsslag. Bij de provincie Overijssel draaide al de publicatieomgeving van IDgis. Zij zijn gevraagd om ook het nieuwe Geoportaal in te richten. Monique Stouten, manager unit Public Services bij provincie Overijssel, vertelde tijdens de presentatie van het nieuwe portaal: “We hebben veel geleerd van het reeds aanwezige geoportaal. De opzet is voor een deel hetzelfde, maar er is ook veel verbeterd: denk aan de metadata in de services. En dankzij de koppeling van datasets en services is alles nu gemakkelijker te vinden. Ook de weergave van data is beter geworden. We zien al een stijging van onze interne gebruikers; hopelijk komen er nog veel nieuwe gebruikers bij. En, wat niet onbelangrijk is: we zijn op dit moment goedkoper uit met een beter systeem, dat ook nog eens tijd bespaart in het gebruik.” De bezoekersaantallen zijn sinds de opening bijna verdubbeld. Niet alleen direct na de opening, maar ook de maanden daarna. “Dan zie je dus, dat je het beslist ergens voor doet.”
De winkel blijft open
“We zagen in het oude portaal steeds meer dingen die we eigenlijk anders wilden organiseren”, aldus Gerard Nienhuis, GIS-expert functioneel beheerder van het Geoportaal bij de provincie Overijssel. “We hadden echter ook voor ogen dat er al heel veel zaken goed gingen. We zaten midden in een veranderingsproces, maar we wilden voor het nieuwe portaal graag behouden wat in feite altijd al goed functioneerde.” Op het moment dat duidelijk werd dat er geld bespaard kon worden, was het businessmodel rond. “Je beheert honderden bestanden”, legt Nienhuis uit. “Het gaat echter niet alleen om die bestanden, maar ook om het beheer van duizenden daarvan afgeleide kaarten. Tegelijkertijd moet de winkel open blijven tijdens de verbouwing.” Eerst kwam er een mock-upversie. Volgens Nienhuis is dat: “Een versie die net deed alsof. Met klanten en beheerders zijn daarop aanpassingen gedaan. Het was een leuk ontwikkeltraject. Heel veel zaken wisten we eigenlijk al. We hadden natuurlijk al een Geoportaal in huis met sterke en zwakke punten, we hadden klantwensen.
In de persoon van Roosmarijn Haring van Geodomein hadden we ook een adviseur. Wat ook heel bijzonder was, waren de drie GIMA-afstudeerprojecten die rond ons traject waren opgezet. Dat was heel waardevol. Via een inventarisatie kwamen de wensen boven tafel van beheerders én gebruikers.”
Systeemontwerp
Het systeemontwerp is in samenwerking met IDgis gedaan. IDgis voerde de gevraagde aanpassingen door ‘en heeft scherp gemaakt wat we nu precies wilden’, aldus Nienhuis. “Middels scrum- en agile-methodieken is de ontwikkeling in brokjes geknipt. Zo verschenen er stukken in Github die voor de projectleider of gebruiker meteen bruikbaar waren. Is er een blokje getest, dan ontstaat het feestelijke gevoel van ‘klaar, nu de volgende’. Het is interessant om na te denken over dergelijke werkwijzen. Zouden we zonder scrum en agile langer bezig zijn geweest met minder resultaat?” Nienhuis ziet bij een dergelijk ontwikkeltraject overigens een groot voordeel bij de keuze voor opensource-software: “Anderen kunnen het ‘onder de motorkap’ allemaal volgen.”
Bestandsbeschrijvingen
In het nieuwe portaal zijn behalve de datasets ook de services voorzien van metadata. Wat daarbij opvalt is dat deze metadata bestaan uit een goed leesbare uitleg en toelichting in ‘gewonemensentaal’. De bestandsbeschrijvingen volgen de Nederlandse ISO19115 XML-standaard. Nienhuis: “Het ziet er bij ons heel anders uit dan de normaliter zo slecht leesbare bronnen. Dankzij heldere metadata wordt sneller duidelijk of gebruik van de gevonden bestanden zinvol is. We zijn heel trots op deze verbeterde manier van het beschrijven van bestanden in metadata. Provincie Overijssel heeft het geïmplementeerd en ‘op mensen losgelaten’.”
Er is in het Geoportaal bovendien een koppeling gemaakt tussen de beschrijvingen en de services én weer terug. In een service zitten lagen die gebaseerd zijn op één of meer geodatasets. Met één klik zijn de metadata te zien van de set(s). In de volgende stap ga je van de services naar het bestand dat is gebruikt in de services. In de bestandsbeschrijving vind je opnieuw de services. Nienhuis legt uit: “We hebben de geodata achter de onderliggende datasets verrijkt met de informatie over de achterliggende services WMS, WFS en downloads als SHP, GML 2.1 en 3,2, KML en DXF. Toen dat klaar was, en het ook écht werkte, dacht ik: Nederland, we hebben hier echt iets in handen.” De metadata van de services hebben dezelfde opzet als de brondata: ‘wat, wie, waar, wanneer’. “Het is een fijne manier om data te ontsluiten, je hoeft immers slechts de link te pakken.”
Verbetersuggesties
De eerste resultaten van een enquête, die nog steeds loopt, laten zien dat bijna 75 procent van de gebruikers tevreden is met het nieuwe Geoportaal. “Dat is een mooi getal”, zegt Gerard Nienhuis. “We horen graag wat anderen van ons Geoportaal vinden. Er zijn ook leuke verbetersuggesties binnengekomen. Gaat de volgende versie meer op de site van Funda lijken? Of toch Bol.com? Wie tips, suggesties of andere ideeën heeft, hoeft niet te aarzelen om onze enquête in te vullen. Kansen voor verbeteringen zijn er altijd. Zo kunnen we proberen de volgende versie nog beter te laten aansluiten bij wensen van gebruikers en andere betrokkenen.” De link naar de enquête is te vinden in het Geoportaal zelf.
