Van gedeeld beeld naar gedeelde data
Bij de politie wordt geo-informatie ingezet in verschillende toepassingen: real-time intelligence centers, bij hotspot- of bereikbaarheidsanalyses, noodhulp, profiling, maar ook bij communicatie en werkverdeling.
Door Remco Takken
Onze nationale politie is in 2013 ontstaan uit een waaier van min of meer los opererende organisaties die eerder de rijks- en gemeentepolitie, de regiokorpsen en de KLPD vormden. Deze achtergrond is medebepalend geweest voor de (geografische) informatievoorziening bij de politie. Terwijl de organisatie zelf een fikse groei doormaakte, werden 26 zelfstandige bedrijfsvoeringen en ICT-omgevingen teruggebracht tot respectievelijk één politiedienstencentrum en één centraal gestuurde ICT-omgeving. Ook op het gebied van de geografische informatievoorziening is er gestandaardiseerd. Er is bijvoorbeeld gewerkt aan een centrale kaartserver waardoor iedereen met dezelfde informatie werkt.
Locatieserver
Met de Locatieserver is politie-gerelateerde geo-informatie te doorzoeken. Een gebruiker kan ook zoeken op BAG-data zoals adres, straat, woonplaats et cetera. De service kan eenvoudig opgenomen worden in viewers en put uit overheidsdata. De locatieservice heeft een verfijnde suggestive-service (denk bijvoorbeeld aan de mogelijkheid van auto-complete). Verder is er een lookup-service (gedetailleerde objectinformatie) en een free-service (‘klassieke’ geocodeerservice). Centraal beschikbare data zijn natuurlijk mooi, maar mensen moeten er ook mee kunnen werken. Dat sluit helemaal aan bij de doelstellingen van PDOK (Publieke Dienstverlening Op de Kaart). PDOK is dan ook voor het ontwikkelen van de services een samenwerking met de politie aangegaan. PDOK heeft veel kennis van de politie overgenomen en geeft nieuw opgedane kennis en inzichten weer aan de politie terug. Verder heeft PDOK regelmatig met verschillende organisaties (variërend van ontwikkelaars tot materiedeskundigen) kunnen klankborden om tot dit resultaat te komen.
Politie Atlas
De politie zet ook losse applicaties in met een locatiecomponent, bijvoorbeeld voor handhaving of opsporing, maar er is ook een brede behoefte aan een eenvoudig en intuïtief GIS voor iedereen. Daarvoor dient de Politie Atlas. Dit initiatief begon als een ‘kijk-GIS’ voor iedereen die behoefte heeft aan geodata, maar niet aan een cursus QGIS of ArcGIS. Er zijn hectometerpaaltjes, politiegrenzen, herindelingen te vinden en het is mogelijk om data uit te plotten of een afgelegde weg in de tijd te volgen. Heel praktisch zijn de cameralocaties en verschillende ‘buitengebruikmeldingen’ van signaleringen.
Criminaliteits Analyse Systeem
Het CAS (Criminaliteits Analyse Systeem) is alweer enkele jaren operationeel. Ben de Heuvel, productowner geodiensten bij de politie, zegt erover: “Het CAS voorspelt voor ons waar we moeten zijn: op de juiste plek, op de juiste tijd. Het is bedoeld voor het verhogen van de heterdaadkracht.” Geografie, misdaad en analyses: het spreekt tot de verbeelding. Toch vervangt de computer nog lang niet het reguliere recherchewerk. Twintig procent van de voorspellingen blijkt een ‘direct hit’ te zijn, 32 procent zit er ‘heel dicht bij’.
Mobiel tenzij
De politie hanteert het principe ‘mobiel, tenzij’. Ben de Heuvel over de ‘kladblok’-tooling rondom Mobiel Effectief Op Straat (MEOS): “De ervaring leert: hoe sneller iemand notities maakt na de melding, des te beter is de informatie die in onze systemen terechtkomt. Wie na drie uur terugkomt van een drukke surveillance, zal de informatie summier noteren, in vergelijking met wat direct wordt vastgelegd in de betrekkelijke rust van de auto.”
Crowd management
In tegenstelling tot wat veel mensen denken, is er nog geen standaard systeem voor crowd management bij de politie. Vaak wordt dit door een gemeente of evenementorganisatie zelf georganiseerd, waarbij de politie vaak een rol speelt op het gebied van handhaving van de openbare orde. Naast de verschillende samenwerkingsvormen, is er ook maatwerk, zoals het handmatig tellen en schatten van aanwezigen in beelden. Dit gebeurt door ‘van bovenaf’ foto’s te maken en terug te rekenen tot het aantal personen per vierkante meter. In ontwikkeling is het ‘dynamisch draaiboek’ bij evenementen. Daarin worden risico’s ingeschat door een combinatie te maken van de kennis van de politie en de evenementorganisatie. Een simulatie-tool kan verwachte vluchtroutes voorspellen en moet manieren laten zien hoe deze te beïnvloeden, zodat er zo weinig mogelijk gewonden vallen bij een ontruiming of calamiteit.
Instituut Fysieke Veiligheid
Andere geo-initiatieven zien we bij het IFV (Instituut Fysieke Veiligheid), de landelijke ondersteuningsorganisatie voor de veiligheidsregio’s en hun partners. Marc Strik is daar relatiemanager geo. “Bij incidenten waar verschillende partners en instanties bij elkaar komen, moeten zij gebruikmaken van hetzelfde beeld. Onze geocatalogus biedt hiervoor meer dan tachtig thema’s.” Deze online catalogus is te gebruiken door alle crisismanagers en andere belanghebbenden.
Het gaat daarbij om statische data, live-data uit het LCMS (Landelijk Crisis Management Systeem), maar bijvoorbeeld ook planvorming, hoogspanningsmasten, spoorinformatie van ProRail, brandkranen, C2000-masten, waterdieptes en een kaartlaag minder zelfredzame mensen. Een aparte vermelding verdient Cogo, een device-onafhankelijke tool die op webservices draait. Daarmee zijn niet alleen data in te winnen; partners binnen en buiten de organisatie kunnen hiermee ook gegevens uitwisselen. Strik noemt verder de applicatie LiveOp/Livecommand ‘van meerwaarde voor de centralist’. Deze toont data uit openbare bronnen vanuit de 3D-omgeving van Spotinfo.
Drones
Rondom de eerste lockdown in coronatijd, alweer bijna een jaar geleden, leek het gebruik van drones voor handhaving genormaliseerd. Het grote publiek maakte kennis met filmpjes waarin kleine helikopters bezoekers van een park met een omroepsysteem maanden naar huis te gaan. Dat was in België. In Nederland bestaan er wettelijke beperkingen voor de politie. Zo is er geen toestemming om boven de bebouwde kom te vliegen. Defensie mag dat echter wél, voor militair gebruik maakt de wet een uitzondering. “De weg ernaartoe is lastig”, verzucht Ben de Heuvel. “De duiding van prio 1-meldingen zou veel sneller gaan met drones, helaas is dat nog toekomstmuziek.”
Tijdens de Ruimteschepper Kenniskring waar bovenstaande voorbeelden van geo-informatie bij de politie zijn opgetekend, bleek duidelijk dat de geospecialisten binnen politieorganisaties aansluiting zoeken bij ontwikkelingen binnen de eigen organisatie, partners in de sector Openbare Orde en Veiligheid (OOV) en met de huidige trends in geo-ICT. Natuurlijk is de bovenstaande samenvatting verre van compleet. Het laat echter wel zien dat ook een landelijk opererende dienst die waakt voor onze veiligheid, opereert in samenspraak met partners die soms andere belangen dienen. Een organisatie ook die niet alleen de wet handhaaft, maar ook zelf te maken heeft met ‘wetten en praktische bezwaren’. De vele lijntjes ‘naar buiten’ bieden echter veel perspectieven voor goed geïntegreerde samenwerkingen met anderen tijdens noodsituaties.
