Stap voor stap naar gebruik bouwinformatie
Enige tijd geleden is er een VNG Pilotstarter uitgevoerd onder de naam BIM Routekaart voor Gemeenten. Het resultaat, een rapport, is gepresenteerd op 31 januari 2019 in ’s-Hertogenbosch. Op basis van mijn contacten met gemeenten heb ik de indruk dat dit project en dus het rapport geen grote bekendheid geniet. Dat is bijzonder jammer. Allereerst vanwege al het werk dat erin is gestoken, maar meer nog omdat BIM ontzettend hard nodig is.
Door Jan Blaauboer
Circulair bouwen gaat de norm worden. Om elementen van een bouwwerk te kunnen hergebruiken, is informatie over deze elementen uiteraard noodzakelijk. Deze informatie ontstaat in de ontwerpfase en dient actueel gehouden te worden gedurende de levenscyclus van het bouwwerk. Volgens mij is dit BIM, tenminste als we ervan uitgaan dat de M in deze afkorting staat voor management.
Het rapport, genaamd ‘Routekaart Gemeenten en BIM’, is te downloaden op www.bimloket.nl. De volgende quote komt uit de inleiding van het rapport en geeft een goede samenvatting van het project: “Met de Routekaart Gemeenten en BIM wordt beoogd een overzicht te schetsen van de stappen die een gemeente kan zetten bij de digitalisering van bouwwerkinformatie (BIM) bij de gemeentelijke taken.”
Nut onderkennen
Laten we eens bedenken wat BIM momenteel voor een gemeente kan betekenen. BIM is ontstaan in de gebouwenwereld. Gemeenten bezitten en beheren veel meer dan alleen gebouwen. Zij zijn verantwoordelijk voor de openbare buitenruimte. En deze openbare ruimte bevat alles, van gebouwen tot prullenbakken en van lantaarnpalen tot bushokjes. BIM voor gemeenten is dus erg breed en de volwassenheid van BIM verschilt nog behoorlijk per discipline: de techniek is redelijk volwassen bij gebouwen, nog maar een peuter in de GWW-wereld. Dat laatste is echter alleen maar een kwestie van tijd. Waar het vooral om gaat is dat het nut van BIM-informatie moet worden onderkend door gemeentemedewerkers. Het is spijtig dat in de praktijk het gebruik van BIM-info vaak stopt bij het opleveren van het gebouwde object. Een gemiste kans omdat een gebouw, brug of tunnel zomaar honderd jaar mee kan gaan en de beheerfase dus veruit de langste fase is. Daarbij is BIM van groot belang, met name vanuit kostentechnisch oogpunt.
BIM en BOR
In Nederland zijn wij echte meesters in het beheren van de openbare ruimte − een noodzaak in een klein land met veel mensen. Voor zover ik weet zijn er momenteel nog geen volledig operationele connecties tussen BIM en BOR, en dat is iets wat niet helpt bij de acceptatie van BIM. Op dit vlak is dan ook grote winst te behalen. Het ontbreken van de operationele connecties is echter geen reden om nog niet met BIM te beginnen, aangezien het gebruik van BIM allerlei belangrijke voordelen biedt. Daarom even terug naar het rapport: ‘Routekaart Gemeenten en BIM’ geeft gemeenten inzicht in wat er nodig is en welke paden genomen kunnen worden bij het invoeren van BIM. Centraal in het rapport staat de routekaart. Deze is gemodelleerd naar de routekaart die metroreizigers zeker kennen. De analogie met een metro gaat verder: er zijn verschillende routes en op elke route worden er stations aangedaan. Een praktische en visueel aantrekkelijke methode om het pad naar een volledig gemeentebreed BIM te tonen.
Erg aantrekkelijk aan de opzet van de routekaart is dat hiermee duidelijk is dat een gemeente niet alle routes tegelijk hoeft te nemen. Elke gemeente bevindt zich op een eigen startstation en dus zal ook voor elke gemeente de route anders zijn. Zoals ik hiervoor al heb gesteld, is de oorsprong van BIM te vinden in de utiliteitsbouw en dus is het goed mogelijk dat de afdeling Vastgoed verder gevorderd is met BIM dan de afdeling Beheer Openbare Ruimte.
Mensen
Zelf denk ik dat de ‘Organisatielijn’ het belangrijkst is van alle lijnen. Zoals met ongeveer alles gaat het bij BIM niet over techniek maar over mensen. BIM vereist dat medewerkers anders gaan (samen)werken en dan niet alleen binnen de eigen organisatie, maar ook met opdrachtnemers. En deze samenwerking moet interactief zijn. In mijn visie gaat het bij BIM dan ook vooral over afspraken. Deze afspraken behelzen daarbij veel meer dan een antwoord op de vraag welke CAD- of GIS-formaten en welke (open) standaarden er moeten worden gebruikt. Het gaat over processen en procedures die moeten worden gevolgd. En dan zijn we weer terug bij de medewerkers. Zij dienen deze processen en procedures te omarmen. In de westerse samenleving en zeker in ons land doen mensen dingen niet omdat ze moeten of omdat de baas het zegt.
Mensen doen dingen omdat zij het nut ervan inzien. ‘What is in it for me?’ is dé vraag die beantwoord moet worden als je als organisatie BIM gaat doen. Gelukkig is deze vraag goed te beantwoorden! Niemand zoekt graag één uur naar een tekening, niemand wordt graag op het matje geroepen omdat hij een fout gemaakt heeft die bij het werken in 3D voorkomen had kunnen worden.
BIM begint met het aan boord krijgen van de medewerkers in de eigen organisatie en van de belangrijkste spelers in het ecosysteem van een gemeente. BIM staat voor inclusiviteit, veiligheid en hergebruik. Inclusiviteit omdat BIM mensen en informatie samenbrengt. Veiligheid omdat informatie op een gecontroleerde wijze toegankelijk wordt voor belanghebbenden. Hergebruik omdat informatie over elementen van een bouwwerk voor alle belanghebbenden toegankelijk is en door hen kan worden gebruikt.
Jan Blaauboer is zelfstandig GeoBIM-adviseur.
