Kennis overdragen aan de doelgroep essentieel
Of het nou gaat over een nieuwe snelweg, een nieuwe woonwijk, de komst van de Omgevingswet of over het Klimaatakkoord, overal speelt participatie van burgers een belangrijke rol. Logisch, want door samen te werken met mensen uit de betrokken omgeving, sluit het beleid of project beter aan op hun behoeften. Participatie zorgt voor meer acceptatie of draagvlak, doordat er actief meegedacht wordt over de beste oplossingen. Het geheel aan ideeën en argumenten van een grote groep burgers is, als het goed begeleid wordt, altijd rijker dan die van een handvol beleidsmakers of projectleiders. En dat levert betere resultaten op.
Door Maaike van Heeren
Digitale participatie met omwonenden biedt uitkomst. Onder digitale participatie kan je iedere interactie verstaan waarmee de burger een invloed uitoefent op de processen of projecten binnen zijn of haar gemeente. Denk aan het insturen van ideeën of stemmen over verschillende opties. Maar bedenk goed: zonder kennis heeft participatie geen zin! Dus zorg ervoor dat je doelgroep genoeg kennis heeft, als je ze vraagt om mee te denken.
Stakeholder Engagement Platform
Een van de voorbeelden van digitale participatie is het Stakeholder Engagement Platform van The Imagineers, kortweg SEP. Dit is een beeld- en kaartgestuurde webapplicatie, gericht op communicatie en participatie. Door het verhaal zoveel mogelijk met beeld te vertellen, hoeft de bezoeker minder te lezen. De bezoeker beleeft de omgeving met herkenbare foto’s en krijgt uitleg over de situatie. Zo kan de bezoeker zijn of haar mening vormen en beter participeren. We geven een aantal voorbeelden.
In Havenstad Amsterdam zijn plannen voor een nieuwe wijk met woon- en werkvoorzieningen. Door verschillende kaartlagen over elkaar heen te leggen, kun je de omgeving beter leren kennen, zie afbeelding 1. Het doel van dit platform is om al vanaf de ideefase te communiceren en dat belanghebbenden direct kunnen aanhaken en meedoen.
Door te informeren over de veranderingen die op stapel staan, krijgen mensen een helder beeld van de plannen. Door te wisselen tussen de huidige en toekomstige situatie kun je goed vergelijken, zie afbeelding 2. Plannen worden gepresenteerd via tekst, foto’s, maar ook video’s en animaties. Want hoe beter mensen de situatie begrijpen, hoe beter ze een mening kunnen vormen.
Bij een beeldgestuurde enquête wordt een vraag verduidelijkt met een foto van de omgeving, zie afbeelding 3. In het Stakeholder Engagement Platform voor de gemeente Ten Boer kregen bewoners uitleg over de doelstellingen van de gemeente om aardgasvrij te worden, en werd hun mening over een aantal denkrichtingen gevraagd. Elk scenario werd duidelijk gepresenteerd, zodat bewoners weloverwogen hun voorkeur kunnen uitspreken.
Daarnaast kunnen bewoners ook zelf opmerkingen op de kaart zetten, elementen toevoegen en aangeven wat hij of zij een geschikte locatie vindt voor een wind- of zonnepark. De uitkomsten geven een helder beeld van de meningen van bewoners.
Onderaan de pagina is een voorbeeld van een heatmap, waar ruim twintig procent van de bewoners uit de gemeente Ten Boer geschikte locaties voor windparken heeft aangegeven. Zo’n ‘heatmap’ maakt in één oogopslag duidelijk welke locaties het meest genoemd zijn, zie afbeelding 4.
Tips voor digitale participatie
1. Maak een plan
Bepaal je doel, de doelgroep, de manier waarop mensen mee kunnen doen, en welke informatie zij daarvoor nodig hebben. Zorg dat de kaders zowel binnen de organisatie als bij de participerende inwoners bekend zijn en iedereen heldere verwachtingen heeft.
2. Test vooraf
Test of de uitleg en de vragen die je wilt stellen duidelijk zijn. Doe dit bijvoorbeeld met een aantal actieve bewoners uit een dorps- of wijkraad, jongeren- of seniorenraad. Of vraag het de gemeenteraadsleden uit het gebied.
3. Zorg voor bekendheid
Investeer voldoende in communicatie en PR, zodat potentiële deelnemers weten dat ze mee kunnen doen. Een effectieve strategie bestaat uit meerdere instrumenten, waarmee je verschillende doelgroepen bereikt. Combineer online kanalen zoals Facebook of Instagram met nieuwsbladen, flyers, posters en persoonlijke uitnodigingen. Denk ook aan het betrekken van ‘influencers’ om bepaalde groepen te informeren en stimuleren om mee te doen.
4. Haal meningen en suggesties op
Communiceer duidelijk dat de privacy van deelnemers gewaarborgd wordt en hoe de resultaten gebruikt gaan worden.
5. Analyseer de resultaten
Zorg voor voldoende tijd, middelen en expertise om een grondige analyse van de ontvangen input te kunnen maken. Het type vragen waar je voor kiest − open of gesloten − heeft invloed op de hoeveel tijd en geld dat voor de analyse nodig is.
6. Informeer deelnemers over de uitkomst en het vervolg
Publiceer de resultaten zo snel mogelijk en vermeld de vervolgstappen in het proces. Informeer de deelnemers ook hoe de resultaten zijn gebruikt bij het nemen van besluiten.
7. Leer en verbeter
Evalueer het proces. Wat ging goed en wat kan beter? Kan je templates hergebruiken voor een volgende keer? Wat kan je borgen zodat je volgende keer het wiel niet opnieuw moet uitvinden?
SEP zorgt voor interactie met betrokkenen gedurende het hele proces, van planning tot realisatie. Belanghebbenden krijgen meer kennis over de ruimtelijke plannen, kunnen zich optimaal inleven en zijn zo in staat om mee te denken. Hoe eerder het je lukt om omwonenden te overtuigen van nut en noodzaak van het meedenken, hoe meer ruimte er ook voor ze is om daadwerkelijk invloed te hebben. En dat helpt jou weer om betere beslissingen te nemen.
Maaike van Heeren is senior marketeer bij The Imagineers. Voor meer informatie over het Stakeholder Engagement Platform, zie
