Nieuwe technologie lijkt nuttig voor iedereen
De afgelopen anderhalf jaar zijn de woorden van Winston Churchill vaak geciteerd: “Never waste a good crisis.” Nu het licht aan het eind van de tunnel dan inmiddels zo helder is dat we ook al achter ons kunnen kijken, is natuurlijk de vraag: is de coronacrisis inderdaad goed benut? Bijvoorbeeld op het gebied van duurzaamheid.
Door Lambert-Jan Koops
In mei 2020 publiceerde het toenmalige kabinet de visie op de verduurzaming van de basisindustrie richting 2050. In die visie en het begeleidende schrijven werd benoemd dat de industriële productie klimaatneutraal moet worden en daarbij werd ook gesteld dat de Covid-19-crisis wel eens een goede aanjager zou kunnen zijn bij het behalen van dit doel. Of, om het schrijven van minister van Economische Zaken en Klimaat Wiebes te citeren: “Juist in deze onzekere tijden is het voor zowel private partijen als overheden belangrijk om over het langere-termijnperspectief van de economie na te denken en voorbereidingen te treffen voor de klimaat- en energietransitie.”
Binnen de visie van Wiebes zal Nederland zich moeten richten op een ambitieuzer klimaatbeleid dan de rest van de EU. Door eerder te starten kunnen Nederlandse bedrijven zo een koploperspositie krijgen bij het duurzaam produceren, waarbij niet alleen de basisindustrie zelf, maar ook toeleveranciers van kennis en machines deze positie zullen innemen.
Stroomversnelling
De visie verduurzaming basisindustrie 2050 van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat gaat vooral in op de rol die de overheid zou moeten spelen op het gebied van innovatie, opschaling, infrastructuur en wetgeving. De opmerking dat de Covid-19-pandemie een goed moment is om eens na te denken over het klimaat, de energietransitie en duurzaamheid werd echter steeds vaker door uiteenlopende partijen gemaakt, naarmate de crisis aanhield. In veel gevallen gevolgd door de opmerking dat we niet alleen moeten nadenken, maar ook van de gelegenheid gebruik moeten maken om positieve ontwikkelingen in een stroomversnelling te krijgen.
In een terugblik op het EY Energiedebat in september 2020 stelde Bram Kuijpers, EY Nederland Partner bij EY-Parthenon, bijvoorbeeld voor om de in het leven geroepen steunmaatregelen en herstelfondsen in te zetten voor de energietransitie. Op die manier zou niet alleen de economie kunnen worden ondersteund, maar de duurzaamheid van Nederland behoorlijk kunnen verbeteren. Hij pleitte er dan ook voor om voorwaarden te verbinden aan de bedrijfssteun van de overheid, want: “Een crisis zorgt er normaliter voor dat verouderde bedrijfsmodellen worden vervangen door innovatieve toekomstbestendige bedrijfsmodellen. Noodpakketten belemmeren deze creatieve destructie en zorgen ervoor dat bedrijven niet veranderen.”
Kuijpers was niet de enige die een pleidooi hield om met noodsteun het nuttige te verenigen met het noodzakelijke. Ook bleek een meerderheid van de Nederlandse bevolking volgens verschillende onderzoeken een voorstander van ‘groene’ steunpakketten. Maar ondanks dat bleef het bij de overheid bij het nadenken over het een en ander en werd verduurzaming geen onderliggende voorwaarde voor het ontvangen van steun.
Duurzame herstart
Vanuit de overheid werd met de steunmaatregelen niet aangestuurd op extra verduurzaming, maar dat bleek, voor een deel althans, ook niet nodig. Een onderzoek van ING leverde namelijk op dat het bedrijfsleven volop bezig is met een duurzame herstart uit de coronacrisis en dat bedrijven duurzaamheid inmiddels belangrijker vinden dan voor het uitbreken van de pandemie. Dit geldt dan met name voor grote bedrijven met 250 tot 1.000 medewerkers, aangezien bijna vier op de vijf ondernemingen aangaf dat de noodzaak tot verduurzaming is gestegen en een op de drie al heeft geïnvesteerd in duurzame energie. De meeste stappen die de bedrijven hierbij hebben genomen, zijn daarbij overigens wel laagdrempelig – zoals energiebesparing, afvalrecycling, waterbesparing en het gebruik van duurzame energie – maar er wordt in ieder geval aan gewerkt.
Bij het onderzoek van ING lieten de ondervraagde bedrijven weten in de eerste plaats voor een beter milieu te willen investeren in verduurzaming en het daarnaast te doen met het oog op kostenbesparingen en het veiligstellen van de toekomst van het bedrijf. Of dat echt de volgorde van motivatie is of dat hierbij toch meespeelt dat sommige antwoorden sociaal wenselijker zouden zijn dan andere, is natuurlijk een tweede, maar doet er ook niet echt toe. De bedrijven doen in ieder geval iets en het is nu ook weer geen schande om er als organisatie zelf van te profiteren wanneer er inspanningen worden geleverd voor het grotere goed.
Langetermijnwinst
Met het einde van de crisis in zicht is de vraag nu of de afgelopen periode inderdaad goed benut is met betrekking tot verduurzaming. Landelijk, laat staan internationaal, is er niet echt iets van de grond gekomen, maar individuele bedrijven hebben dan toch voor verbetering gezorgd. Dat levert al directe duurzaamheidsvoordelen op, maar de bedrijven die hebben geïnvesteerd in duurzaamheid gedurende de pandemie, konden er wel eens meer baat bij hebben dan alleen de directe kostenbesparing die ermee gepaard ging.
Zo is de conclusie van een onderzoek van Dassault Systèmes dat de tools en de vaardigheden die energiebedrijven tijdens de Covid-19-pandemie hebben ontwikkeld van grote waarde zullen blijken in het post-coronatijdperk. Dit onderzoek focuste weliswaar op de energiesector, maar het bijbehorende rapport ‘A sustainable future for business post-Covid’ bevat ook bevindingen die relevant zijn voor andere sectoren. Zo wordt er gesteld dat de pandemie de energiesector niet alleen voor uitdagingen stelde, maar bevestigt het onderzoek ook dat de crisis als een katalysator fungeert voor organisaties die duurzamer willen opereren. De grote vraag is: hoe?
Grotere veranderingen
Uiteindelijk is de hoe-vraag natuurlijk de vraag waar het echt om draait. Want de overheid kan duurzaamheidseisen stellen aan steunpakketten of in het algemeen en bedrijven kunnen wel of niet een beter milieu op de eerste plaats stellen, maar als het niet duidelijk is op welke manier dat zou kunnen, dan blijft het bij goede bedoelingen. Natuurlijk zijn er de logische stappen, meer thuiswerken, zonnepanelen op het dak van het bedrijfspand en eventueel een elektrisch wagenpark, maar dat zal niet genoeg zijn om de doelen van 2030 te halen, laat staan om te spreken van de gedroomde stroomversnelling van verduurzaming die de crisis zou moeten opleveren. Er moeten dus meer en grotere veranderingen plaatsvinden.
In het rapport van Dassault Systèmes is te lezen dat virtuele technologie, en met name digitale tweelingen, door veel energiebedrijven wordt gezien als dé sleutel tot de transitie van de sector naar een duurzame toekomst. Door de behoefte aan fysieke prototypes weg te nemen, stellen virtual twins energiebedrijven in staat hun afval en CO2-uitstoot te verminderen. Dit biedt effectievere methoden om de levenscyclus van producten te verbeteren. Virtual twins worden dan ook toegepast bij het bedenken van oplossingen om hernieuwbare energiebronnen te benutten en de virtual-twin-benadering is een nuttige methode voor het verbeteren van de veiligheid van werkzaamheden op winningslocaties. Ook worden reeds vóór de bouw modellen van fysieke locaties met virtual twins in kaart gebracht.
Technologie
De voordelen van het gebruik van digitale tweelingen die in het rapport genoemd zijn, zijn voor een groot deel ook van toepassing voor bedrijven in de in het begin van dit artikel genoemde basisindustrie. Er is dus wel degelijk technologie voorhanden die het mogelijk maakt om grotere stappen te zetten op het gebied van duurzaamheid, maar dan moet iedereen wel op de hoogte zijn van het bestaan ervan.
Daarom hier nog eens een algemene mededeling: digitale tweelingen zijn nuttig, kunnen kosten besparen en helpen bij verduurzaming. Doe er wat mee. Of, in de woorden van Winston Churchill: “Never waste a good technological development.
