De Falco Award Beste Openbare Ruimte 2017 is de missverkiezing voor de openbare ruimte. De vakjury kiest de mooiste, beste en meest inspirerende openbare ruimte van Nederland. Om die reden is er een open inschrijving gehouden. Gemeenten, woningcorporaties, waterschappen, ontwerpbureaus, binnensteden, bewoners- en ondernemersinitiatieven konden hun openbare ruimte aanmelden.
Een vijfkoppige jury heeft op basis van 20 inzendingen een drietal openbare ruimtes voorgedragen voor de Falco Award Beste Openbare Ruimte: de Groene Loper in Breda, de groenstructuur in Houten-Zuid en Herinrichting Skatepark Westblaak in Rotterdam.
De winnaar wordt gekozen en bekend gemaakt op het Landelijk Congres Openbare Ruimte op donderdag 15 juni in Hilversum, nadat de finalisten hun inzending aan de vakjury en de bezoekers hebben gepresenteerd.
De jury onder leiding van Peter de Bois (architect, stedenbouwkundige, (Office4UrbanreSearch) en verder met Roel van Dijk (Entente Florale), Paul Kersten (landschapsarchitect bnt, partner wUrck, winnaar award 2016 met Kerckebosch Zeist), Ben Kuipers (Ben Kuipers Landschapsarchitect, voorzitter NVTL) en Ruud Ridderhof (gemeente Den Haag), bestudeerde in totaal 20 inzendingen op basis van een drietal criteria ‘gebruik’, ‘ruimte’ en ‘uniciteit’ en hun toegevoegde waarde voor het stedelijk gebied, waaruit drie finalisten als beste naar boven kwamen. De award-verkiezing staat open voor ontwerpen van openbare ruimtes die in 2014 of daarna zijn opgeleverd.
Over de genomineerden:
Groene Loper – Breda
De opgave bestond uit het creëren van een hoogwaardige verbinding tussen het nieuwe hsl station en de historische binnenstad. De ‘Groene loper’ is een hoogwaardige voetgangersroute geworden die zich met een klassieke indeling en moderne detaillering voegt in de context van de 19e eeuwse spoorbuurt.
Volgens de jury is de gemeente Breda met vlag en wimpel geslaagd in het tot stand brengen van de verbinding en ze prijst de ontwerpkwaliteit. De Groene Loper is volgens de jury een voorbeeld van een tijdloos plan, op contentieuze wijze uitgevoerd door gemeentelijke ontwerpers. ‘Daarin toont de Breda zich eigengereid in een periode dat er voor ruimtelijke ontwerp-expertise en vakmanschap in de uitvoering in veel gemeentelijke organisaties geen plaats meer is’.
Groenstructuur Houten-Zuid, Houten
Het totaal-ontwerp van een samenhangende groenstructuur voor een zich geleidelijk ontwikkelend stadsdeel heeft zich over een periode van ongeveer 20 jaar ontwikkeld (1997-2017). Daarbij is geleund op een gevarieerd en consequent basisontwerp. De uitstraling wordt bepaald door landschappelijk verschillende elementen en het minimaliseren van verhard oppervlak.
De jury prijst de wijze waarop de waarde van het groen aan recreatie en woonactiviteiten is gekoppeld. De groenstructuur is daarmee letterlijk onderdeel van het daily urban system van haar bewoners, is daardoor effectief en wordt gebruikt. Een deel van het geheim lijkt te zitten in de ontwerpkeuzes die zijn gemaakt. Zo is het groen onderling aangesloten en doorgekoppeld, en tevens ruimtelijk ingesloten. De jury stelt dat het realiseren van zo’n ‘inclusieve’ openbare ruimte geen sinecure is, waarbij ze zich baseert op ervaringen met openbare ruimtes in vergelijkbare suburbane woonmilieus en new towns. Het ontwerp is bovendien van hoge kwaliteit.
Herinrichting Skatepark Westblaak, Rotterdam
De opgave was, sámen met de gebruikers, hét ultieme skatepark te ontwerpen. De uitstaling moest bovendien een internationaal niveau hebben, en tegelijk de geborgenheid bieden van een verblijfsruimte voor meer dan de hardcore skaters. Daarnaast moest het Skatepark Westblaak het harde verkeerskarakter op de Westblaak verzachten, het bestaande groen uitbreiden en benutten en een adres worden aan de verkeersas Westblaak.
De gemeente Rotterdam is er volgens de jury in geslaagd een toegankelijke openbare ruimte op te leveren die niet exclusief is voorbehouden aan de professionele skatersdoelgroep, maar ook aantrekkelijk is voor gewone stervelingen en wandelaars. Deels is dat de verdienste van inrichtingskeuzes, die wellicht tot minder spectaculaire hoogteverschillen heeft geleid dan sommige skaters zich zouden wensen, maar het park daarmee wel heeft gedemocratiseerd of ‘geurbaniseerd’. Skatepark Westblaak is een échte publieke verblijfsruimte geworden, letterlijk laagdrempelig ingebed in groen en bomen, en daarmee een welkome oase te midden van de harde stedelijke infrastructuur.
Criteria Falco Award Beste Openbare Ruimte 2017
- GEBRUIK
Hoe wordt de openbare ruimte gebruikt? Het gaat niet per se over welk gebruik en de aantallen bezoekers, maar over de vraag of de gebruiker centraal staat bij de inrichting en het beheer van de openbare ruimte. Stimuleert de openbare ruimte het actief gebruik door burgers en bewoners? In hoeverre wordt gebruik uitgelokt? Draagt de openbare ruimte bij aan placemaking? - RUIMTE
Hoe is de ruimte ontworpen? Het gaat hier om de fysieke plek, het middel om het gebruik mogelijk te maken. Belangrijke factoren: is er sprake van vakmanschap (in ontwerp, maar ook in aanleg en beheer), welke rol speelt de natuur? Is de ruimte goed toegankelijk, en in hoeverre is de openbare ruimte onderdeel van een lokaal netwerk? Zijn er zogenaamde ankerpoints aanwezig? - UNICITEIT
Is de openbare ruimte onderscheidend? In hoeverre is sluit het ontwerp goed aan op het vraagstuk? Is het een adequate oplossing? Wat maakt de openbare ruimte voorbeeldig? Wat is de uniciteit van het gebied, in hoeverre wordt het gewaardeerd binnen het netwerk? Kortom: Wat is de marktwaarde?
Vakjury
De winnaar wordt gekozen door een vakkundige jury van professionals, elk met hun eigen specialisme, invalshoek en achtergrond:
Peter de Bois – Urban Knowledge (voorzitter)
Ben Kuipers – NVTL
Ruud Ridderhof – Gemeente Den Haag
Roel van Dijk – Entente Florale
Paul Kersten – Wurck (winnaar Award 2016)
