Esri’s Utility Network Management
GIS-leverancier Esri staat op het punt om het Utility Network Management te lanceren voor de nutssector (ook wel ‘utilities’ genoemd). Van kabel- en leidingregistratie tot ontsluiting en het extern delen en analyseren van (open) data; met het Utility Network Management vindt het gehele proces plaats binnen het ArcGIS-platform.
Door Remco Takken
We gaan even terug naar de jaren negentig. Over de term ‘digitaal’ hing een zweem van magie en hier en daar zelfs enig wantrouwen. Ook in de wereld van geo-informatie en de wereld van kabel- en leidinginformatie. Niets is immers zo betrouwbaar als een papieren kaart?! Terugkijkend lijkt het moeilijk te geloven dat enkele landelijk opererende netbeheerders toen meenden dat de klus geklaard was door eenvoudige scans te maken van hun bestaande kaartmateriaal. Weer anderen herkenden de meerwaarde van objectgerichte registratie niet. Zij kozen voor het vastleggen van hun kabels en leidingen in CAD-gebaseerde tekenprogramma’s zoals AutoCAD. Objectgerichte GIS-implementaties legden zich vooral toe op assetregistratie. We zijn intussen twintig jaar verder. Locatiegegevens zijn alom aanwezig, op grofweg drie niveaus: ‘systems of record’, ‘systems of engagement’ en ‘systems of insight’.
Systems of record
Toen nutsbedrijven vanaf de jaren negentig hun papieren kaartenmappen vervingen, lag de nadruk puur op het registreren van kabel- en leidingdata. Dit digitaal vastleggen van gegevens wordt wel een ‘system of record’ genoemd. Daar begon het ooit mee, maar daar eindigde de digitaliseringsslag niet. Martin Lubach, business manager Utility en Telecom bij Esri Nederland, legt uit: “De kracht van GIS, locatie, geografie gaat veel verder dan assetregistratie. Je wilt je gegevens immers ook mobiel kunnen ontsluiten. Denk aan monteurs en inspecteurs in het veld, die bijvoorbeeld de actuele stand van zaken rondom afsluiterstanden in het net of schakelstanden in stations willen weten. De schat aan informatie in het systeem wil je bovendien kunnen gebruiken in planning en analyse. Momenteel zijn bijvoorbeeld vervangingsvraagstukken actueel, zoals de saneringsprojecten van verouderde, ondergrondse, infrastructuur.”
Systems of engagement
GIS-gegevens zijn niet altijd even gemakkelijk toegankelijk geweest. Kennis van de software en zelfs het uitdraaien van kaarten was vaak voorbehouden aan de GIS-specialist. Een breder gebruik van kabel- en leidinggegevens door een ruime groep belanghebbenden is een kenmerk van ‘systems of engagement’. Het is een logische volgende stap ná het succesvol registreren van assets, aldus Lubach: “De kaart is een visueel sterk medium om informatie te ontsluiten, te interpreteren en te delen. Zoveel mogelijk mensen binnen de organisatie, zowel op kantoor als in het veld, moeten hun voordeel kunnen doen met de ligginggegevens en andere assetinformatie. Verder zien we dat ‘stakeholder management’ opkomt: informatievoorziening naar derden. Denk aan contacten met gemeenten, provincies, veiligheidsregio’s of met andere netbeheerders. Bijvoorbeeld bij samenwerking in saneringsprojecten. Het kan ook gaan om informatie voor de burger: over actuele storingen, projecten, watertappunten, dat soort zaken.”
Systems of insight
Vanuit het gedachtegoed van de geo-ICT’er is GIS natúúrlijk van belang, maar het is slechts één van de kernsystemen in grote organisaties. Lubach schetst de situatie: “We zien dat niet alleen GIS een grote rol speelt binnen nutsbedrijven. Ook systemen als SCADA, INFOR en SAP zijn onmisbaar in de processen. GIS wordt naar die andere systemen ‘toegetrokken’ en tevens is de kaart een sterke visuele ingang tot informatie in andere systemen.” De laatste jaren is er behoefte ontstaan aan een hechtere integratie tussen deze informatiesilo’s. “Je kunt je big-data-analyses voorstellen met data uit al die systemen. Daarbij is big data geen doel maar een middel voor voorspellend vermogen, om bijvoorbeeld storingen te gaan voorspellen en te voorkomen in plaats van reactief oplossen”, aldus Lubach. “Men wil bijvoorbeeld verbinding tussen de bedrijfsvoering en klantcontactcentrum, of interactie tussen statische en realtime-data.” En daar komt de technologie van Esri om de hoek kijken. “Wij mogen een gat opvullen waar behoefte aan is binnen de utility-sector”, signaleert hij. “Om de informatie goed te kunnen ontsluiten, integreren met andere systemen en analyseren is meer nodig dan enkel een goede registratietool.”
Het huidige landschap
We kunnen anno 2017 gerust stellen dat ieder nutsbedrijf inmiddels is voorzien in een ‘system of record’. Vaak is dat Smallworld, een robuust systeem dat het mogelijk maakt om met honderden medewerkers tegelijk objectgericht kabels en leidingen te registreren, muteren en beheren. De volgende stap is meestal ook al gezet: leidingdata registreren in Smallworld en vervolgens ontsluiten met ArcGIS. Dat is voor een groot aantal organisaties het landschap zoals het er nu uitziet. Ook Martin Lubach herkent het beeld. “Die visie wordt momenteel omarmd door organisaties zoals Alliander en Stedin. Ook Vitens is bezig met de lancering van zo’n project, GIS4All. Dat gaat over de rationalisatie van allerlei GIS-applicaties op basis van ArcGIS. Zo zijn er tal van organisaties die daar nu mee bezig zijn.” Verder legt hij uit: “Je kunt prima registreren in Smallworld. Iedere organisatie maakt daar een eigen keuze in. Alleen: je wilt die informatie ook kunnen combineren met publieke data en deze eenvoudig kunnen ontsluiten en integreren met realtime-bronnen. Dan heb je een ander platform nodig, zoals ArcGIS.”
Utility Network Management
Eind 2017 lanceert Esri het Utility Network Management. Net als het eerdere Esri business-partner-product ArcFM UT bevat ook dit een registratiecomponent voor nutsbedrijven en het draait op ArcGIS Pro, de nieuwe desktop-client van Esri. Deze is volledig services-georiënteerd, 3D-ready, heeft uitgebreide, specifieke, utility workflows en is geschikt voor taken en processen waarbij netwerkconnectiviteit cruciaal is. Er is online-offlinefunctionaliteit in verschillende apps. Het is vooral een driver voor het gas-, elektra- en telecomdomein, al gaat ook ‘water’ erin mee. “Ik chargeer een beetje, maar dat zijn de complexere netwerken”, aldus Lubach. “Het waternetwerk is vergeleken met die andere disciplines nog vrij eenvoudig.” Esri Nederland heeft bij een waterbedrijf enkele jaren geleden al een migratie gedaan van Smallworld NRM naar ArcGIS-technologie. Lubach: “Als een water-utility-klant bijvoorbeeld aan ons vraagt: ‘kunnen jullie de functionaliteit die Smallworld biedt baseren op een ArcMap-client?’, dan is ons antwoord: jazeker! Ga eens kijken bij Waterbedrijf Groningen of Waterleidingmaatschappij Drenthe, waar een transitie plaatsvond van Smallworld NRM naar ArcGIS.”
Twee GIS’en in de lucht houden
Bij een aantal organisaties die Smallworld- én Esri-producten inzetten, vindt momenteel een nachtelijke synchronisatie plaats tussen het bron-GIS (Smallworld) en het ontsluitings-GIS (Esri). Daar zitten ETL-achtige processen achter die in de geo-sector veelal worden gefaciliteerd door de datatransformatie-tool FME. Hoe overtuig je een sector waar soms al twintig jaar naar tevredenheid met hetzelfde vertrouwde registratieplatform wordt gewerkt, om een migratie te doen naar Esri? “Het is nooit de bedoeling van die organisaties geweest om twee GIS’en in de lucht te houden”, stelt Martin Lubach. “Vanuit de netbeheerders is dan ook de visie: we hebben één SAP, één realtime-systeem, dus we willen ook toe naar één GIS. Die handschoen heeft Esri een jaar of drie geleden opgepakt. In Amerika is Esri, Inc. een ontwikkeltraject opgestart. Dat resulteerde in het Utility Network Management. Dat is ‘the next big thing’. Op de korte termijn komt er een eerste release die het mogelijk maakt om ook ArcGIS als een ‘system of record’ in te zetten.” Esri Nederland is momenteel aan het bèta-testen op basis van Nederlandse utility-data.
Nieuwe mogelijkheden
Het ArcGIS-platform biedt Waterbedrijven Groningen en Waterleidingmaatschappij Drenthe ook nieuwe mogelijkheden, vertelt Martin Lubach. “Het is mogelijk om gebruik te maken van ArcGIS Content, waaronder basiskaarten en andere informatie die publiek gedeeld wordt in het ArcGIS-platform. De utility-bedrijven kunnen ook informatie gaan uitwisselen via webservices met ketenpartners van de betrokken organisaties, denk aan aannemers, gemeenten, provincies, veiligheidsregio’s en hulpdiensten, regionetwerkbedrijven en Waterlaboratorium Noord (WLN).
