Een volledig geometrisch correct 3D-model van Nederland
Cyclomedia heeft 3DNL geïntroduceerd: een volledig geometrisch correct 3D-model van Nederland. Deze aanvulling op bestaande databronnen biedt een uniform driedimensionaal beeld, op schaal, van alles wat er in de buitenruimte te vinden is. 3DNL is daarmee bedoeld voor overheden en bedrijven die het model kunnen toepassen bij uiteenlopende werkzaamheden, van situationele analyses tot asset management, van visualisaties voor bewoners tot een beeldbank voor city marketing. BIGnieuws sprak met Thomas Pelzer, product manager bij Cyclomedia, over de ontwikkeling van 3DNL.
Door Lambert-Jan Koops

Cyclomedia had al enige tijd de ambitie om een volwaardig 3D-product te maken, maar de omstandigheden waren er tot nu toe nog niet rijp voor. “Dat had twee redenen”, zo legt Pelzer uit. “In de eerste plaats was de technologie nog niet op het gewenste niveau en daarnaast hadden we het gevoel dat de markt er misschien ook nog niet helemaal aan toe was.”
Dat de 3D-plannen van Cyclomedia nu dan toch concreet zijn geworden in 2021, heeft te maken met het feit dat de twee door Pelzer genoemde zaken inmiddels wat zijn veranderd. Om te beginnen is er een trend waarneembaar van 2D naar 3D, die niet alleen binnen het bedrijfsleven de automatisering beïnvloedt, maar ook bij de overheid en semi-overheid. “In 2020 hebben we een groot inventarisatieonderzoek uitgevoerd om in kaart te kunnen brengen wat de 3D-behoefte van de Nederlandse gemeenten nu precies is. We hebben daarbij met name met een aantal voorlopers gesproken, zoals Amsterdam, Rotterdam, Groningen, Tilburg en Eindhoven, en bekeken welke keuzes ze in het verleden gemaakt hebben en wat de achterliggende redenen voor die keuzes waren. Op basis van die informatie hebben we vervolgens heel concreet ons product ingevuld: van functionaliteiten en features tot aan uiterlijk en knopjes. Dit allemaal om er zeker van te zijn dat we een product ontwikkelen dat ook aansluit bij de behoefte van de eindgebruiker.”
HxDR
Naast de veranderde vraag naar 3D-producten is ook de beschikbare technologie om deze producten te kunnen ontwikkelen inmiddels op een niveau dat Cyclomedia deze daadwerkelijk wil inzetten. Om de data binnen 3DNL te ontsluiten, maakt de softwarebouwer gebruik van HxDR van Hexagon. HxDR biedt verschillende functies en features die integraal onderdeel uitmaken van 3DNL en geïntegreerd worden in Street Smart, de webviewer van Cyclomedia. Pelzer licht toe: “Hexagon is een partij waar we vaker zaken mee doen en waarvan we weten dat ze de juiste tools hebben om data te verwerken en zeer nauwkeurige meshes te genereren. Verder is het een grote internationale organisatie die over veel mankracht en R&D-capaciteit beschikt, zodat we kunnen verwachten dat de tools die ze leveren telkens zullen worden doorontwikkeld. De R&D-teams van Hexagon en Cyclomedia werken nu ook nauw samen om het product gezamenlijk naar een hoger plan te tillen.”
Aerial mesh
De meshtechniek van Hexagon is belangrijk voor 3DNL, aangezien de combinatie van luchtfoto’s en ingewonnen aerial point clouds een zogenaamde ‘aerial mesh’ oplevert, gehost als digitale omgeving in een online viewer. “Daarmee bieden we een echt driedimensionaal beeld”, benadrukt Pelzer. “Dus geen blokjesmodellen, maquettes of 2D-tekeningen, maar een directe één-op-één-representatie van het werkgebied. Het is zodoende een duidelijke aanvulling op de bestaande databronnen die we al bieden en geschikt voor uiteenlopende visualisaties. Daarnaast is 3DNL te gebruiken bij de voorbereiding op uitvoeringswerkzaamheden in de publieke ruimte of als basis voor GIS-analyses zoals hitte- en waterstresstests. Ook is het mogelijk om simulaties uit te voeren met het 3DNL-bestand, waaronder zon- en schaduwanalyses ten behoeve van solar capaciteitsberekeningen. Ten slotte kan een gebruiker het geometrisch correcte model natuurlijk ook nog inzetten voor meer standaardtaken zoals het bekijken en inventariseren van objecten in de publieke ruimte of het vinden van de verschillen tussen twee jaargangen.”
Roadmap 2021
Inmiddels hebben Pelzer en zijn collega’s al wel een goed beeld van de behoefte die eindgebruikers hebben aan een product als 3DNL, omdat tijdens de vooraankondiging is geïnventariseerd hoe het staat met de belangstelling. “De eerste groep geïnteresseerden heeft tijdens een gesloten webinar al kunnen zien hoe het werkt en op basis van de reacties bevestigd gekregen dat het niet alleen geschikt is voor gemeenten, provincies en waterschappen, maar ook voor commerciële organisaties in bijvoorbeeld de bouw, engineering en solar. Met het beeld van deze gemêleerde gebruikersgroep in het achterhoofd hebben we ook de roadmap voor 2021 vastgelegd voor de ontwikkeling van de features en functies binnen 3DNL, waarbij we kiezen voor de grootste gemene delers en de zaken aanpakken die in de dagelijkse praktijk het hardst nodig zijn.”
Langere termijn
Naast het werk aan functies en features, besteedt de Research & Development-afdeling van Cyclomedia ook tijd aan zaken die wat minder zichtbaar zijn. “3DNL biedt zoals gezegd een heuse aerial mesh op basis van luchtdata, maar we staan als Cyclomedia natuurlijk ook bekend als de dataverzamelaar op straatniveau. We werken er dan ook hard aan om deze data op termijn te integreren. Wanneer die integratie klaar zal zijn, is momenteel nog lastig te voorspellen.” Een ander idee dat inmiddels al wel in uitvoering is, is de integratie van de 3DNL-viewer in Street Smart en het uitbreiden van de functionaliteit van de viewer. Voor partijen die geen Street Smart gebruiken, betekent dit overigens niet dat ze niets met de 3DNL-data zouden kunnen, zo legt Pelzer uit. “In theorie kan iedereen het 3D-meshmodel in een applicatie naar keuze gebruiken, omdat we OGC-standaarden gebruiken en hebben willen voorzien in de optie om 3D Tiles en .OBJ-bestanden te kunnen exporteren. Speciaal voor Esri-gebruikers bieden we ook nog de mogelijkheid om met .SLPK-bestanden te werken. Op die manier is de informatie uit het 3DNL-model dus voor iedereen toegankelijk.”
Wie niet alleen informatie uit het 3DNL-model wil halen, maar er ook data aan wil toevoegen, kan dit op verschillende manieren doen. “Het is straks mogelijk om externe modellen in de 3D mesh te integreren, een functie die erg nuttig is voor partijen die met BIM werken. Daarnaast zijn er ook extra datalagen op te nemen, om bovenop het model te visualiseren in de viewer. Op die manier kan een gebruiker niet alleen algemeen toegankelijke data toevoegen, zoals PDOK-informatie, maar ook eigen bestanden”, zo besluit Pelzer.